Sąd Najwyższy o odwołaniu darowizny. Ważne terminy

Darowiznę można odwołać z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego. Ale tylko przez rok od jego ekscesów.

Publikacja: 17.03.2024 11:15

Sąd Najwyższy o odwołaniu darowizny. Ważne terminy

Foto: Adobe Stock

To sedno najnowszego wyroku Sądu Najwyższego.

Darowizny to częste czynności prawne zwłaszcza w relacjach rodzinnych, ale nierzadko dochodzi do ich odwołania (nawet tych już wykonanych). Są to czynności dość szczegółowo uregulowane.

Zgodnie z art. 898 § 1 kodeksu cywilnego darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności (jeśli mu nie przebaczył). Nawet spadkobiercy darczyńcy mogą odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności, gdy darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do jej odwołania. Ten sam artykuł przewiduje, że odwołanie darowizny nie może nastąpić po upływie roku od dnia powzięcia informacji o niewdzięczności obdarowanego. Dodajmy, że odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie.

Czytaj więcej

SN o wycenie schedy: darowiznę szacujemy według dnia darowania

Kiedy domagać się zwrotu darowizny?

Od którego momentu liczyć ten roczny termin? Kwestia ta wynikła w sprawie, w której Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu nie uwzględnił wniosku byłej małżonki o zwrot działki, którą obdarowała męża. Używając formalnych określeń SO nie zobowiązał eksmałżonka do złożenia oświadczenia przywracającego powódce własność tej nieruchomości.

Kobieta w skardze kasacyjnej argumentowała, że jej roszczenie jest oczywiste, a ów roczny termin na odwołanie darowizny łączyła z ukończeniem postępowania karnego byłego męża lub wszczęciem postępowania przygotowawczego wobec obdarowanego.

Powtarzające się ekscesy obdarowanego

Sąd Najwyższy nie uwzględnił tej argumentacji. Podkreślił jednoznaczne stwierdzenia SO, zgodnie z którymi powódka nie poinformowała, aby niewdzięczność pozwanego (znęcanie się) nastąpiła w okresie roku poprzedzającego złożenie oświadczenia o odwołaniu darowizny. Powołane w skardze twierdzenia o wszczęciu przez policję postępowań przygotowawczych wobec obdarowanego wybiegały poza ten jednoznacznie stwierdzony fakt (w piśmie odwołującym darowiznę powódka powołała się na fakty stwierdzone późniejszym wyrokiem karnym w sprawie pozwanego).

– Nie ma natomiast wątpliwości, że w razie powtarzających się nagannych zachowań obdarowanego, z których każde może być traktowane jako rażąca niewdzięczność, roczny termin określony w art. 899 § 3 k.c. należy liczyć dla każdego z nich z osobna. Jeśli zaś zachowanie obdarowanego przybiera charakter ciągły, termin ten jest zachowany, jeśli nie upłynął rok od chwili, w której stan rażąco niewdzięcznego zachowania ustał – wskazał w konkluzji uzasadnienia sędzia Paweł Grzegorczyk.

Sygnatura akt: I CSK 6763/22

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Artur Grajewski, sędzia cywilny Sądu Okręgowego w Warszawie

W omawianym przypadku orzeczenia sądów są jak najbardziej słuszne. Darczyńca nie powinien czekać na rozstrzygnięcie procesu karnego przeciwko obdarowanemu dotyczące jego zachowania, bo żaden przepis nie przewiduje, aby w tym czasie bieg terminu do odwołania darowizny uległ przerwaniu lub zawieszeniu. Lepiej zatem złożyć takie oświadczenie wcześniej z powołaniem się na okoliczności uzasadniające wszczęcie postępowania karnego, mające jednocześnie postać rażącej niewdzięczności, i dopiero potem czekać ewentualnie na jego wynik. Wydanie wyroku skazującego obdarowanego może być bowiem dowodem na to, że takie zachowanie miało miejsce, a zatem podstawy do odwołania darowizny rzeczywiście zaistniały, jednak upływ – w toku procesu – terminu na złożenie oświadczenia spowoduje, że będzie ono bezskuteczne.

 


To sedno najnowszego wyroku Sądu Najwyższego.

Darowizny to częste czynności prawne zwłaszcza w relacjach rodzinnych, ale nierzadko dochodzi do ich odwołania (nawet tych już wykonanych). Są to czynności dość szczegółowo uregulowane.

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Spadki i darowizny
Ten testament wywołuje najwięcej sporów. Sąd Najwyższy wydał ważny wyrok
Prawo karne
Akta znalezione w domu Zbigniewa Ziobry. Prokuratura przekazała nowe informacje
ABC Firmy
Firma zapłaci prawie 240 tys. zł kary. Wszystko przez zgubionego pendrive'a
Zawody prawnicze
Adwokaci apelują do Tuska. Chcą uchylenia rozporządzenia MS
Praca, Emerytury i renty
Czternasta emerytura z wieloma znakami zapytania. Będzie podwyżka?
Materiał Promocyjny
Technologia na etacie. Jak zbudować efektywny HR i skutecznie zarządzać kapitałem ludzkim?