Kosztowne pomyłki sądów to często wina biegłych

Bazując na błędnej opinii eksperta, sąd może nie tylko wymierzyć karę niewspółmierną do popełnionego czynu, ale i skazać niewinnego człowieka.

Aktualizacja: 29.12.2015 19:40 Publikacja: 29.12.2015 17:51

Budżet państwa coraz częściej płaci za błędy wymiaru sprawiedliwości. Tylko w 2014 r. niesłusznie zabrana wolność kosztowała 7,5 mln zł (o 2 mln zł więcej niż rok wcześniej). Nic więc dziwnego, że niesprawiedliwym wyrokom przygląda się coraz więcej organizacji. Europejskie Centrum Inicjatyw w Naukach Sądowych wzięło pod lupę mijający rok. Wnioski z raportu „Błędy w opiniach biegłych a pomyłki sądowe" nie napawają optymizmem. Mamy wiele do zrobienia.

Ważne zalecenia

Autorzy raportu zalecają m.in podjęcie kompleksowych badań naukowych nad skalą pomyłek, ich skutków, źródeł i przyczyn. Rekomendują także podjęcie międzynarodowych badań prawnoporównawczych, których efektem będzie opracowanie rozwiązań gotowych do wdrożenia w Polsce, maksymalnie zmniejszających ryzyko wystąpienia błędów wymiaru sprawiedliwości.

Niezbędne jest też porównywanie kompetencji biegłych oraz monitorowanie jakości ich działań w celu eliminowania z postępowań błędnych i nierzetelnych opinii.

Jak błędne opinie biegłych przekładają się na błędy sądów?

– Różnie – odpowiada Paweł Rybicki, prezes Centrum i współautor raportu. Wyjaśnia, że gdy błędy w opiniach biegłych są dla sądu oczywiste, mogą jedynie niepotrzebnie wydłużyć postępowanie, bo trzeba powołać kolejnych ekspertów.

– Niestety, bywają ekspertyzy, w których podstawą są tzw. badania niszczące, prowadzące do bezpowrotnej utraty materiału dowodowego. W takiej sytuacji, mimo że sąd bezspornie ustali, że przedstawiona mu opinia jest obarczona błędem, nie ma już możliwości ponownego jej zlecenia. Taka okoliczność może w istotny sposób wpłynąć na możliwość ustalenia stanu faktycznego oraz dalsze decyzje podejmowane przez sąd – tłumaczy Rybicki.

Zdarzają się także sytuacje, gdy błędów biegłych nikt nie zauważy w trakcie postępowań. A mogą one niebezpiecznie wpływać na ocenę materiału dowodowego, na którym później sąd opiera się, orzekając o winie i karze. W efekcie niewinna osoba może zostać skazana za przestępstwo, którego nie popełniła, lub za czyn popełniony przez kogoś innego. Opierając się na błędnej opinii biegłego, sąd może również popełnić błąd polegający na wymierzeniu kary niewspółmiernej do rzeczywistego udziału oskarżonego w popełnieniu zarzucanego mu czynu.

Wpadki w opiniach

Pomyłki biegłych sądowych autorzy raportu podzielili na trzy rodzaje: wynikające z natury człowieka, z niewystarczającej wiedzy i tzw. błędy w sztuce.

Raport obnaża najbardziej rażące przykłady pomyłek sądowych z Polski i z zagranicy. Polegały one na niekompetencji biegłych, nierzetelności badań dowodów, niedoskonałości metod badawczych.

Powodem wielu był też zmieniający się stan nauk sądowych jako takich. Przykład? W 2004 r. w Lublinie doszło do zabójstwa emerytowanej lekarki. Zatrzymano mężczyznę, który wynajmował od niej jedno z pomieszczeń, i skazano go na 25 lat więzienia. Po apelacji uniewinniono go. Powód? Przeprowadzono ponowne badanie śladów biologicznych zabezpieczonych na zegarku ofiary. Mężczyzna domagał się 17,5 mln zł odszkodowania.

Budżet państwa coraz częściej płaci za błędy wymiaru sprawiedliwości. Tylko w 2014 r. niesłusznie zabrana wolność kosztowała 7,5 mln zł (o 2 mln zł więcej niż rok wcześniej). Nic więc dziwnego, że niesprawiedliwym wyrokom przygląda się coraz więcej organizacji. Europejskie Centrum Inicjatyw w Naukach Sądowych wzięło pod lupę mijający rok. Wnioski z raportu „Błędy w opiniach biegłych a pomyłki sądowe" nie napawają optymizmem. Mamy wiele do zrobienia.

Pozostało 84% artykułu
Konsumenci
Pozew grupowy oszukanych na pompy ciepła. Sąd wydał zabezpieczenie
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Sądy i trybunały
Dr Tomasz Zalasiński: W Trybunale Konstytucyjnym gorzej już nie będzie
Konsumenci
TSUE wydał ważny wyrok dla frankowiczów. To pokłosie sprawy Getin Banku
Nieruchomości
Właściciele starych budynków mogą mieć problem. Wygasają ważne przepisy
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Prawo rodzinne
Przy rozwodzie z żoną trzeba się też rozstać z częścią krów