Będą nowe izby w Sądzie Najwyższym. Sędziów czeka weryfikacja przed KRS

Z rozwiązań ujętych w rządowym projekcie nowej ustawy o Sądzie Najwyższym wynika, że czeka go rewolucja. Zniknie SN w kształcie funkcjonującym w polskim porządku prawnym od 30 lat. Powstać miałby nowy, złożony z dwóch izb: Prawa Publicznego i Prawa Prywatnego. Pierwsza z nich ma zajmować się tym, co obecna Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych. Czyli oceną ważności wyborów i rozpatrywaniem skarg nadzwyczajnych od prawomocnych wyroków sądowych. Druga – odpowiedziami na pytania prawne sądów powszechnych i dbałością o jednolitość ich orzecznictwa.

A co z klasycznymi izbami SN: Karną, Cywilną, Pracy, no i Izbą Dyscyplinarną? Nie będzie ich już. Rozpoznawanie tych spraw mają przejąć sądy drugiej instancji, z sędziami „zesłanymi" z SN.

Część z sędziów SN zapewne wybierze stan spoczynku, płatny w 100 proc. do osiągnięcia przez nich wieku 65 lat. To podobne rozwiązanie, jakie w latach 2009–2010 zastosowano, gdy likwidowana była Prokuratura Krajowa, a zastępowała ją niezależna od rządu Prokuratura Generalna. Z tą tylko różnicą, że ze stanu spoczynku w prokuraturze można było wrócić do czynnej służby – co zrobiło co najmniej kilku prokuratorów bliskich Zbigniewowi Ziobrze.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Kolejna czystka w Sądzie Najwyższym. Znamy szczegóły projektu PiS

„Rzeczpospolita” poznała szczegóły zmian w Sądzie Najwyższym. Orzekali w nim będą wyłącznie zweryfikowani przez KRS sędziowie. Pozostali odejdą na emeryturę lub do sądów powszechnych.

Spłaszczenie struktury

Z dokumentu, do którego dotarła „Rzeczpospolita", wynika, że pierwszym szczeblem nowej struktury byłby sąd nazwany okręgowym. Dzisiejsi sędziowie okręgowi mogliby być przeniesieni decyzją ministra sprawiedliwości do sądu regionalnego jako sądu drugiej instancji.

Minister podejmowałby decyzję w tej sprawie po zapoznaniu się z wykazem służbowym sędziego i opinią służbową. Od jego decyzji przeniesiony sędzia nie miałby możliwości odwołania.

Z kolei obecni sędziowie SN mieliby po zmianach składać oświadczenia, czy chcą orzekać, czy nie. Jeśli tak – musieliby stanąć przed KRS. Tylko pozytywna opinia Rady otwierałaby im drogę do nominacji od prezydenta do jednej z dwóch nowych izb SN.

Ale to już było

Projekt przypomina pierwszą „rewolucyjną" ustawę o Sądzie Najwyższym z 20 lipca 2017 r., którą prezydent Andrzej Duda zawetował, i która przewidywała radykalne zmniejszenie liczby sędziów SN i ograniczenie liczy izb w SN do trzech – wtedy jeszcze mówiono o Izbie Dyscyplinarnej, która ma być likwidowana.

Gdy pytamy o szczegóły osoby znające projekt, odsyłają do znanej wypowiedzi prezesa Jarosława Kaczyńskiego z połowy października, że SN ma być sądem niewielkim, którego zadaniem będzie „porządkowanie orzecznictwa".

Ale specjaliści wskazują, że jeśli nowy SN ma podejmować uchwały w sprawach cywilnych, pracy i ubezpieczeń społecznych oraz karnych, to w nowych izbach musi być choćby po dziesięciu sędziów SN. Aby mogli podejmować np. siódemkowe uchwały potrzeba już 30 sędziów na wypadek choroby czy wyłączenia ze składu, a jeszcze są sprawy naprawdę publiczne, jak np. wyborcze, które prawie zawsze przynajmniej w drugiej instancji były w SN. I nawet gdyby przenieść z SN do niższej instancji skargi kasacyjne, to są jeszcze skargi nadzwyczajne – sztandarowy pomysł wyborczy obecnego prezydenta.

– Zmiany należałoby zacząć od ustalenia zadań dla przekształconego SN i na tej podstawie następnie określać liczbę sędziów SN, która w ostatnich stu latach poza okresami powojennymi wynosiła mniej więcej 80–90 sędziów –komentuje projekt sędzia SN Wiesław Kozielewicz z Izby Karnej.