Jednym z warunków dobrego państwa jest utrzymanie istotnej roli parlamentu, szczególnie jego funkcji wolnościowych i kontrolnych, tak znaczących w epoce rozrostu państwa i silnej przewagi władzy wykonawczej. Kryzys parlamentów pociąga za sobą pogłębienie deficytu demokracji, odsuwanie opinii publicznej (czyli suwerena!) od wpływu na życie publiczne, w efekcie także bardzo często rażąco niską jakość legislacji mającej przecież wpływ na życie nas wszystkich.
W Polsce po 2015 r. obóz rządzący uderzył w sam rdzeń parlamentaryzmu, radykalnie ograniczając wolność wypowiedzi i możliwość krytyki władzy. W tym właśnie celu dokonano specjalnych zmian w regulaminie Sejmu. Zjednoczona Prawica złamała także dobrą praktykę traktowania Komisji ds. Służb Specjalnych jako instytucji kontroli sprawowanej z podmiotowym udziałem opozycji.
Potrzebne zmiany
Skutkiem złych praktyk ustrojowych jest degradacja legislacji i pogwałcenie podstawowych wymogów procesu rzetelnego stanowienia prawa. Nadużywa się ekspresowej ścieżki legislacji, która zamiast nadzwyczajnego wyjątku stała się codzienną praktyką, co w konsekwencji oznacza pełną arbitralność i zanik transparentności działania Sejmu. Złamane zostały także inne zasady regulaminowe – w przypadku zmian w kodeksach karnych zastosowano pośpieszną procedurę legislacyjną, głosowane poprawki były łączone tylko po to, aby można je było łatwo odrzucać, i – przede wszystkim – jeszcze częściej niż przed 2015 r. ma miejsce „skrywanie” rządowych projektów ustaw i zgłaszanie ich w formie inicjatyw poselskich tylko po to, aby uniknąć realizacji wymogów obowiązujących Radę Ministrów.
Nie mamy wątpliwości, że marginalizacja Sejmu jest istotną częścią złych przemian ustrojowych mających na celu zbudowanie modelu państwa z władzą arbitralną, której nie krępują żadne trwałe reguły. Odbudowanie demokracji konstytucyjnej i dobrego państwa w Polsce wymaga więc przeprowadzenia kompleksowych zmian, na czele z ukształtowaniem niezależnego i efektywnego sądownictwa, profesjonalnej służby cywilnej i nowoczesnego centrum rządu. Jesteśmy jednak przekonani, że ważnym elementem działań naprawczych powinno być przywrócenie konstytucyjnych funkcji Sejmu jako instytucji swobodnej debaty publicznej, transparentnie i rzetelnie wykonującej kompetencje ustawodawcze, z większymi uprawnieniami kontrolnymi i realnym udziałem w tak ważnej współcześnie polityce unijnej.
