Zintegrowany Informator Pacjenta dla wszystkich

Kobieta, działająca jako opiekun prawny ubezwłasnowolnionego całkowicie pacjenta, zwróciła się do oddziału wojewódzkiego NFZ z wnioskiem o podanie przyczyny odmowy wydania jej danych dostępowych do jego konta w systemie teleinformatycznym, zwanym Zintegrowanym Informatorem Pacjenta.

W odpowiedzi, oddział wojewódzki NFZ poinformował wnioskodawczynię, że na dzień dzisiejszy nie ma możliwości wydania osobie trzeciej danych dostępowych do ZIP. Funduszu stosuje zaawansowane technologie oraz rozwiązania techniczno – organizacyjne, zapewniające wysoki poziom bezpieczeństwa, a dane udostępniane w systemie są tzw. danymi wrażliwymi i zgodnie z zasadami ochrony danych osobowych oraz wytycznymi Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, podlegają szczególnej ochronie. NFZ dodał, iż rozwiązanie umożliwiające przekazywanie danych dostępowych osobom ustanowionym opiekunami prawnymi na podstawie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego lub udzielonych pełnomocnictw zostanie ewentualnie wdrożone w kolejnym etapie prac nad ZIP, po uzyskaniu pozytywnej opinii GIODO.

Kobiecie nie spodobała się odpowiedź, więc poprosiła o pomoc Rzecznika Praw Obywatelskich. Ten niezwłocznie skierował skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku.

Rzecznik, z uwagi na odmowę udostępnienia świadczeniobiorcy informacji o posiadanym prawie do świadczeń opieki zdrowotnej oraz udzielonych mu świadczeniach opieki zdrowotnej zarzucił NFZ naruszenie Konstytucji, przepisów kodeksu cywilnego oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie sposobu, trybu i terminów występowania do NFZ o informacje o prawie do świadczeń opieki zdrowotnej. Zażądał od WSA stwierdzenia, że odmowa wydania ubezwłasnowolnionemu danych dostępowych do systemu teleinformatycznego narodowego była bezskuteczna.

W ocenie Rzecznika, świadczeniobiorca ma prawo do uzyskania od Funduszu informacji o posiadanym w danym dniu prawie do świadczeń opieki zdrowotnej, a w przypadku gdy prawo to wynika z objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym, także o dacie zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego oraz numerach NIP i REGON płatnika ubezpieczenia zdrowotnego, a także udzielonych mu świadczeniach opieki zdrowotnej oraz kwocie środków publicznych wydatkowanych na sfinansowanie tych świadczeń.

Natomiast warunkiem udostępnienia informacji za pośrednictwem systemu teleinformatycznego jest uprzednie wystąpienie przez świadczeniobiorcę z wnioskiem o wydanie danych dostępowych w postaci nazwy użytkownika i hasła do systemu. Natomiast ani przepisy ustawy, ani rozporządzenia nie uzależniają dostępu do danych od spełnienia przez świadczeniobiorcę dodatkowych wymogów. Nie wyłączają również możliwości wystąpienia przez świadczeniobiorcę o udostępnienie informacji za pośrednictwem przedstawiciela ustawowego.

Przepisy nie zakazują ubezwłasnowolnionym świadczeniobiorcom występowania do NFZ o udostępnienie im informacji za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Ponieważ za osobę taką działa opiekun prawy ustanowiony przez sąd, to on będzie uprawniony do złożenia takiego wniosku w imieniu pacjenta. Ograniczenie tego prawa będzie natomiast naruszać konstytucyjny przywilej dostępu chorego do danych o sytuacji zdrowotnej i statusie ubezpieczenia.

Rzecznik na koniec stwierdził, że ograniczenie świadczeniobiorcy prawa dostępu do ZIP nie może wynikać z braku określonych funkcjonalności i zabezpieczeń w systemie teleinformatycznym NFZ, bowiem kwestie techniczne, w tym sposób zabezpieczenia danych medycznych pacjentów, obciążają NFZ. Tym samym brak określonego rozwiązania, które z punktu widzenia Funduszu umożliwiłoby wydanie opiekunom prawnym danych dostępowych do kont podopiecznych, nie może być powodem do odmowy udostępnienia tych informacji.

W odpowiedzi NFZ stwierdził, że kobieta uzyskała wszelkie interesujące jej informacje, co potwierdzają stosowne pisma. Nie otrzymała ich jednak za pośrednictwem systemu. W ocenie organu należy rozróżnić udzielanie informacji o pacjencie „standardową drogą” od otrzymania przez świadczeniobiorcę danych dostępowych do narzędzia technicznego jakim jest Zintegrowany Informator Pacjenta. System jest wyłącznie jednym z narzędzi technicznych umożliwiających dostęp do danych. Brak możliwości z jego skorzystania nie zamyka jednak drogi do uzyskania pełnej informacji, bowiem umocowanej zostaną one udzielone na pisemny wniosek w każdym czasie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku stwierdził, że odmowa NFZ była bezskuteczna.

Sąd nie podzielił stanowiska organu, że opiekun prawny osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie nie jest uprawniony do uzyskania w imieniu tej osoby danych dostępowych do Zintegrowanego Informatora Pacjenta. Zastosowane przez organ podejście do tematu w niedopuszczalny sposób różnicuje sytuację prawną podmiotów, których pozycja prawna jest taka sama. Opiekun prawny osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie jest jej przedstawicielem ustawowym tak samo, jak przedstawicielem ustawowym jest rodzic w stosunku do dziecka pozostającego pod jego władzą rodzicielską, zaś czynność prawna dokonana przez każdego z tych przedstawicieli w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.