NSA postanowił uwzględnić skargę kasacyjną KNF od wyroku WSA w Warszawie uchylającego decyzję KNF o cofnięciu jednemu z podmiotów z rynku kapitałowego zezwolenia na prowadzenie działalności towarzystwa funduszy inwestycyjnych. NSA chylił bowiem wyrok WSA uznając główne zarzuty kasacyjne KNF, podając przy tym motywy rozstrzygnięcia budzące uzasadnione wątpliwości podmiotów nadzorowanych. Wyrok ten jest również niezwykle istotny z punktu widzenia roszczeń cywilnoprawnych na wielu płaszczyznach.
Pronadzorcze podejście do badania legalności decyzji KNF
Uzasadnienie wyroku NSA – kluczowe dla zrozumienia motywów Sądu - nie zostało jeszcze opublikowane, natomiast motywy rozstrzygnięcia zostały już skomentowane przez sam Urząd KNF na blogu nadzorczym. Motywy wyroku można sprowadzić do następujących wniosków: (i) sposób skonstruowania w przepisach prawa zadań nadzorczych KNF pozwala organowi nadzoru na istotną swobodę w stosowaniu kompetencji nadzorczych; (ii) sposób określenia celów nadzorczych oraz uprawnień KNF do wydawania decyzji sankcyjnych (pojęcia niedookreślone, klauzule generalne, klauzule odsyłające) oraz szerokie zastosowanie konstrukcji uznania administracyjnego oznaczać ma, że sąd administracyjny nie może wchodzić w rolę KNF oceniając powody stosowania sankcji finansowych, również sankcji najdalej idących; (iii) sądy administracyjne nie mogą formułować autonomicznych wniosków interpretacyjnych czy konstruować ostatecznych konkluzji subsumcyjnych co do kwalifikacji prawnej stanów faktycznych, jak również nie mogą zastępować KNF w ferowaniu specjalistycznych ocen lub prognoz czy bezpośredni wybór rodzaju lub wymiaru sankcji.
Powyższe, pronadzorcze podejście NSA, w ocenie KNF, wpisuje się w ustrojową rolę sądów administracyjnych, jako sądów kontroli prawa, a nie sądów badających sprawy administracyjne w ich istocie. Choć KNF wskazuje, że skutki takiego podejścia do kontroli aktów administracyjnych nadzoru pokaże dopiero przyszła praktyka orzecznicza, tak w świetle wydanego przez NSA wyroku pojawia się pytanie po co właściwie jest kontrola sądowa decyzji wydanych przez KNF jako organu administracji państwowej posiadającego szerokie uznanie administracyjne?
Czy zatem oznaczać to będzie znaczące zawężenie rzeczywistej kontroli sądowo- administracyjnej decyzji wydawanych przez KNF w zakresie formalnych działań administracji również w odniesieniu do zastosowania zasad ogólnych postępowania administracyjnego uregulowanych w art. 6-16 k.p.a.?
Zawężenie roli sądów administracyjnych w badaniu decyzji KNF?
Zakres kognicji sądów administracyjnych określa Konstytucja oraz przepisy ustawy – prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Głównym zadaniem sądów administracyjnych jest kontrola działalności administracji publicznej, co oznacza, że sądy administracyjne określają granice kompetencyjne władzy wykonawczej, co jest jedną z idei państwa prawnego. Rolą sądu w sprawach administracyjnych jest zatem korygowanie działań organów administracji publicznej. Orzeczenia sądów administracyjnych nie mogą przy tym zastąpić rozstrzygnięć wydanych przez nadzór, ale mogą wyeliminować z obrotu prawnego te akty bądź czynności, których nie da się pogodzić z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa. W polskim sądownictwie administracyjnym przedmiotem sądowej kontroli administracji jest jedynie strona formalna działań administracji, nie zaś rozstrzyganie przedmiotu sporu między organem administracji a podmiotem nadzorowanym. Aby jednak sądy administracyjne mogły spełnić swoją ustrojową rolę, tj. aby mogły wydawać rozstrzygnięcia w zakresie zgodności aktów bądź czynności z przepisami prawa, winny dokonać oceny działań organów administracji w świetle tych przepisów.