Darowizna przelana na konto wierzyciela obdarowanego jest zwolniona z podatku

To, że darczyńca przeleje pieniądze z darowizny nie na konto obdarowanego, ale jego wierzyciela np. w związku ze sprzedażą mieszkania nie przekreśla prawa do pełnego zwolnienia podatkowego.

Publikacja: 04.11.2024 16:57

Darowizna przelana na konto wierzyciela obdarowanego jest zwolniona z podatku

Foto: Adobe Stock

Prawie dwie dekady temu ustawodawca zdecydował, że fiskus nie będzie czerpał profitów z przepływu majątku w najbliższej rodzinie. W praktyce jednak ze stosowaniem tego pełnego, nielimitowanego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn wprowadzonego dla tzw. zerowej grupy podatkowej nie jest tak różowo. Skorzystanie z niego zostało obwarowane pewnymi warunkami. A fiskus podchodzi do nich bardzo restrykcyjnie i chętnie kwestionuje prawo do ulgi. Na szczęście dla podatników nie zawsze z dobrym skutkiem. Potwierdza to jeden z najnowszych wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA).

Darowizna w najbliższej rodzinie – jakie warunki?

W sprawie, którą ostatecznie musiał zająć się NSA, chodziło o pełne zwolnienie dla darowizny. We wniosku o interpretację podatnik wyjaśnił, że dostał od ojca 110 tys. zł. Nie było wątpliwości, że ojciec i syn należą do tzw. zerowej grupy podatkowej, która ma prawo do nielimitowanej ulgi w podatku od spadków i darowizn. Prezent został potwierdzony umową na piśmie z marca 2022 r., a obdarowany zgłosił darowiznę do fiskusa w wymaganym sześciomiesięcznym terminie.

Czytaj więcej

Już za kilka dni ulgi w spadkach i darowiznach pójdą w górę

Problemem okazało się jednak to, że zgodnie z umową darowizny pieniądze zostały przelane przez darczyńcę nie na konto obdarowanego, ale na rachunek jego wierzyciela. Była to osoba, od której syn kupił na rynku wtórnym mieszkanie spółdzielcze. Darowizna od ojca miała pokryć połowę ceny zakupu.

Wbrew oczekiwaniom podatnika fiskus uznał, że taka darowizna w pieniądzu nie spełnia warunków do objęcia jej ulgą. Konkretnie jednego, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Urzędnicy tłumaczyli, że pieniądze przekazane jako darowizna zostały wpłacone na konto osoby sprzedającej spółdzielcze mieszkanie, a nie na rachunek bankowy obdarowanego. A to ich zdaniem oznacza, że otrzymana przez obdarowanego darowizna podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Czy darowizna musi być przelana na konto?

Podatnik nie godził się z taką wykładnią przepisów i wygrał. Najpierw rację przyzna mu Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Gorzowie Wielkopolskim. Zgodził się co prawda, że przewidziany w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn warunek, który uzależnia zwolnienie od konieczności udokumentowania otrzymania środków pieniężnych dowodem przekazania m.in. na rachunek płatniczy nabywcy w banku czy SKOK należy interpretować wprost. Niemniej zdaniem sądu trzeba też uwzględnić standardy konstytucyjne oraz rolę i cel takiego rozwiązania.

Czytaj więcej

Darowizna pieniędzy od rodziny bez podatku. Ale najpierw wyrok

A WSA nie dopatrzył się powodów, że przekazanie darowanych pieniędzy w inny sposób niż wymieniony przez ustawodawcę, tj. na rachunek jego wierzyciela, ale dające taki sam rezultat fiskalny, wystarcza do kwestionowania ulgi. Sporna przesłanka polega w istocie wyłącznie na udokumentowaniu, że obdarowany rzeczywiście uzyskał możliwość dysponowania darowanymi pieniędzmi od określonej osoby z określonego źródła. I ma to miejsce zarówno, gdy darowane środki wpływają na rachunek bezpośrednio obdarowanego, jak i gdy darczyńcy w imieniu i na rzecz obdarowanego przekazują je na rachunek bankowy wierzyciela.

WSA wytknął też fiskusowi, że jego wykładni nie da się pogodzić z celami przesłanki zwolnienia. Ma to być instrument pozwalający bez dużego nakładu sił i środków na zweryfikowanie rzetelności umowy darowizny i przepływu pieniędzy. Tymczasem przekazanie pieniędzy bezpośrednio na rachunek podatnika, jak i na rachunek jego wierzyciela w takim samym stopniu pozwalają stwierdzić fiskusowi, w jakim zakresie może mieć do czynienia z fikcją, ewentualnie z działaniami na szkodę budżetu.

Przelew na cudze konto a prawo do ulgi 

Podobnie do sprawy ostatecznie podszedł NSA. Co istotne, odniósł się do swojej uchwały z 20 marca 2023 r., z której wynika, że prawa do ulgi nie ma, gdy pieniądze z darowizny na własne konto wpłacił sam obdarowany (III FPS 3/22). Jednak jak tłumaczył sędzia sprawozdawca Krzysztof Przasnyski, skład orzekający uznał, że ta nie ma zastosowania do spornego przypadku.

Czytaj więcej

Ważna uchwała o darowiźnie od najbliżej rodziny. NSA zmienił zdanie

NSA nie miał zaś wątpliwości, że warunek do skorzystania z ulgi jest spełniony także wówczas, gdy środki z darowizny trafiają z konta darczyńcy na rachunek osoby trzeciej, która jest wierzycielem obdarowanego. To znaczy wtedy, kiedy darczyńca przekaże pieniądze na rachunek wierzyciela wskazany przez obdarowanego. Chodzi przecież o dokumentowanie przepływu środków. Wyrok jest prawomocny.

Sygnatura akt: III FSK 19/23.

Robert Krasnodębski
radca prawny, doradca podatkowy

Dokonując wykładni przepisów podatkowych, czasami zbyt skupiamy się na ich dosłownym brzmieniu, tracąc z pola widzenia intencje, cel i okoliczności ich wprowadzenia. Dokonana w 2006 r. nowelizacja ustawy o podatku od spadków i darowizn miała jasne założenie: wyeliminowanie opodatkowania transferów majątkowych między osobami najbliższymi. Można oczywiście dyskutować o słuszności takiego rozwiązania. Niemniej z prawnego punktu widzenia rozwiązanie to nie powinno budzić wątpliwości. Zrozumiałą rzeczą jest także to, że takie nieopodatkowane transfery podlegać powinny określonej ewidencji. Środki pieniężne uzyskane w wyniku, przede wszystkim, darowizny wykorzystane mogą być przy uchylaniu się od opodatkowania. Temu też służy wymóg transferu darowanych środków poprzez system bankowy. Drugą, a nawet trzeciorzędną kwestią powinny być natomiast uwarunkowania techniczne, to, czy obdarowany wskaże swój rachunek, czy też swojego wierzyciela, regulując w ten bezpośredni sposób swoje zobowiązanie i upraszczając przepływ środków. Tak długo, jak nie ma wątpliwości co do tożsamości stron umowy darowizny, wysokości kwoty darowizny oraz faktu jej dokonania, zwolnienie nie powinno być więc kwestionowane. 


Prawie dwie dekady temu ustawodawca zdecydował, że fiskus nie będzie czerpał profitów z przepływu majątku w najbliższej rodzinie. W praktyce jednak ze stosowaniem tego pełnego, nielimitowanego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn wprowadzonego dla tzw. zerowej grupy podatkowej nie jest tak różowo. Skorzystanie z niego zostało obwarowane pewnymi warunkami. A fiskus podchodzi do nich bardzo restrykcyjnie i chętnie kwestionuje prawo do ulgi. Na szczęście dla podatników nie zawsze z dobrym skutkiem. Potwierdza to jeden z najnowszych wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA).

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Podatki
Jak ojciec pójdzie do banku, to darowizna będzie zwolniona z podatku
Materiał Promocyjny
Z kartą Simplicity można zyskać nawet 1100 zł, w tym do 500 zł już przed świętami
Podatki
Podatkowa ulga dla frankowiczów jeszcze przez dwa lata
Edukacja i wychowanie
Ferie zimowe 2025 później niż zazwyczaj. Oto terminy dla wszystkich województw
Prawo karne
Koniec „sprawy Skóry”. Zapadł prawomocny wyrok ws. zabójstwa studentki z Krakowa
Materiał Promocyjny
Strategia T-Mobile Polska zakładająca budowę sieci o najlepszej jakości przynosi efekty
Prawo drogowe
Jak używać kierunkowskazu na rondzie? Jest nowy wyrok sądu