Darowizna przelana na konto wierzyciela obdarowanego jest zwolniona z podatku

Prawie dwie dekady temu ustawodawca zdecydował, że fiskus nie będzie czerpał profitów z przepływu majątku w najbliższej rodzinie. W praktyce jednak ze stosowaniem tego pełnego, nielimitowanego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn wprowadzonego dla tzw. zerowej grupy podatkowej nie jest tak różowo. Skorzystanie z niego zostało obwarowane pewnymi warunkami. A fiskus podchodzi do nich bardzo restrykcyjnie i chętnie kwestionuje prawo do ulgi. Na szczęście dla podatników nie zawsze z dobrym skutkiem. Potwierdza to jeden z najnowszych wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA).

Darowizna w najbliższej rodzinie – jakie warunki?

W sprawie, którą ostatecznie musiał zająć się NSA, chodziło o pełne zwolnienie dla darowizny. We wniosku o interpretację podatnik wyjaśnił, że dostał od ojca 110 tys. zł. Nie było wątpliwości, że ojciec i syn należą do tzw. zerowej grupy podatkowej, która ma prawo do nielimitowanej ulgi w podatku od spadków i darowizn. Prezent został potwierdzony umową na piśmie z marca 2022 r., a obdarowany zgłosił darowiznę do fiskusa w wymaganym sześciomiesięcznym terminie.

Czytaj więcej

Podatki

Już za kilka dni ulgi w spadkach i darowiznach pójdą w górę

Od lipca będą wyższe kwoty wolne od podatku w spadkach i darowiznach. Obdarowanym i spadkobiercom łatwiej będzie go uniknąć.

Problemem okazało się jednak to, że zgodnie z umową darowizny pieniądze zostały przelane przez darczyńcę nie na konto obdarowanego, ale na rachunek jego wierzyciela. Była to osoba, od której syn kupił na rynku wtórnym mieszkanie spółdzielcze. Darowizna od ojca miała pokryć połowę ceny zakupu.

Wbrew oczekiwaniom podatnika fiskus uznał, że taka darowizna w pieniądzu nie spełnia warunków do objęcia jej ulgą. Konkretnie jednego, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Urzędnicy tłumaczyli, że pieniądze przekazane jako darowizna zostały wpłacone na konto osoby sprzedającej spółdzielcze mieszkanie, a nie na rachunek bankowy obdarowanego. A to ich zdaniem oznacza, że otrzymana przez obdarowanego darowizna podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Czy darowizna musi być przelana na konto?

Podatnik nie godził się z taką wykładnią przepisów i wygrał. Najpierw rację przyzna mu Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Gorzowie Wielkopolskim. Zgodził się co prawda, że przewidziany w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn warunek, który uzależnia zwolnienie od konieczności udokumentowania otrzymania środków pieniężnych dowodem przekazania m.in. na rachunek płatniczy nabywcy w banku czy SKOK należy interpretować wprost. Niemniej zdaniem sądu trzeba też uwzględnić standardy konstytucyjne oraz rolę i cel takiego rozwiązania.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Darowizna pieniędzy od rodziny bez podatku. Ale najpierw wyrok

Skarbówka nie zgadza się na zwolnienie z podatku darowizny na mieszkanie, jeśli pieniądze od rodziców idą od razu na konto sprzedawcy. Ustępuje dopiero po przegranej w NSA.

A WSA nie dopatrzył się powodów, że przekazanie darowanych pieniędzy w inny sposób niż wymieniony przez ustawodawcę, tj. na rachunek jego wierzyciela, ale dające taki sam rezultat fiskalny, wystarcza do kwestionowania ulgi. Sporna przesłanka polega w istocie wyłącznie na udokumentowaniu, że obdarowany rzeczywiście uzyskał możliwość dysponowania darowanymi pieniędzmi od określonej osoby z określonego źródła. I ma to miejsce zarówno, gdy darowane środki wpływają na rachunek bezpośrednio obdarowanego, jak i gdy darczyńcy w imieniu i na rzecz obdarowanego przekazują je na rachunek bankowy wierzyciela.

WSA wytknął też fiskusowi, że jego wykładni nie da się pogodzić z celami przesłanki zwolnienia. Ma to być instrument pozwalający bez dużego nakładu sił i środków na zweryfikowanie rzetelności umowy darowizny i przepływu pieniędzy. Tymczasem przekazanie pieniędzy bezpośrednio na rachunek podatnika, jak i na rachunek jego wierzyciela w takim samym stopniu pozwalają stwierdzić fiskusowi, w jakim zakresie może mieć do czynienia z fikcją, ewentualnie z działaniami na szkodę budżetu.

Przelew na cudze konto a prawo do ulgi 

Podobnie do sprawy ostatecznie podszedł NSA. Co istotne, odniósł się do swojej uchwały z 20 marca 2023 r., z której wynika, że prawa do ulgi nie ma, gdy pieniądze z darowizny na własne konto wpłacił sam obdarowany (III FPS 3/22). Jednak jak tłumaczył sędzia sprawozdawca Krzysztof Przasnyski, skład orzekający uznał, że ta nie ma zastosowania do spornego przypadku.

Czytaj więcej

Podatki

Ważna uchwała o darowiźnie od najbliżej rodziny. NSA zmienił zdanie

Jeśli obdarowany sam wpłaci na konto gotówkę otrzymaną od najbliższej rodziny, straci nielimitowane zwolnienie.