NSA o nadawaniu rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji przez urząd skarbowy

W poniedziałek Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał bardzo ważną uchwałę dotycząca kompetencji polskiej skarbówki w zakresie nadawania rygorów natychmiastowej wykonalności decyzji. Uznał, że od 1 marca 2017 r., czyli wejścia w życie tzw. reformy KAS, właściwym do nadania rygoru od decyzji wymiarowej naczelnika urzędu celno-skarbowego w pierwszej instancji jest jednak naczelnik urzędu skarbowego. Resort finansów może odetchnąć z ulgą. Gdyby bowiem siedmiu sędziów NSA opowiedziało się za innym stanowiskiem, że rygor ten powinien być nadawany przez ten sam organ, który wydał decyzję wymiarową, otwierałoby to drogę do unieważnienia ponad tysiąca rozstrzygnięć z ostatnich pięciu nieprzedawnionych jeszcze lat. A to według szacunków resortu finansów miałoby narazić budżet na ponad 2 mld zł strat.

Wielka reforma KAS ujawniła problem podatnika

Problem, którym musiał zająć się poszerzony skład NSA, był pokłosiem wielkiej reformy KAS wprowadzonej przez poprzedni rząd. Ta swego czasu wywoływała wiele emocji i wątpliwości. W spornym przypadku okazało się, że po gruntownym przemodelowaniu polskiego aparatu skarbowego praktyka w zakresie wydawania rygorów natychmiastowej wykonalności nieostatecznych jeszcze decyzji nie uległa zmianie. Po 1 marca 2017 r. nadal zajmował się tym naczelnik urzędu skarbowego właściwego dla podatnika. Schody zaczęły się, gdy pojawiły się zarzuty, że nie jest to zgodne z prawem. Tak stało się w sporze, na kanwie którego zapadła poniedziałkowa uchwała.

Czytaj więcej:

Biznes

Fiskus nie mógł zastosować rygoru natychmiastowej wykonalności - wyrok WSA

Pro

Chodziło o podatnika, któremu fiskus zakwestionował rozliczenie PIT za 2012 r. Naczelnik urzędu celno-skarbowego w decyzji wymiarowej określił mu zobowiązanie podatkowe na prawie 20 mln zł. A ze względu m.in. na krótki okres do przedawnienia naczelnik urzędu skarbowego nadał nieostatecznej jeszcze decyzji rygor natychmiastowej wykonalności.

Rygor został oprotestowany, ale początkowo Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi nie dopatrzył się błędów przy jego wydaniu. Dopiero gdy NSA skasował to orzeczenie i sprawa wróciła do WSA, ten stwierdził nieważność postanowień dotyczących nadania rygoru. Uznał bowiem, że właściwym do nadania rygoru natychmiastowej wykonalności w pierwszej instancji powinien być organ, który wydał decyzję wymiarową.

Sprawa znów trafiła do NSA i okazało się, że nie jest taka prosta. A wątpliwości składu orzekającego były na tyle poważne, że wystąpił o podjęcie uchwały. Zauważył, że w orzecznictwie wskazywano już na problem podstawy prawnej do nadawania rygoru przez naczelnika urzędu skarbowego. Tymczasem normy kompetencyjne powinny być interpretowane w sposób ścisły, literalny.

NSA: rozróżnić pojęcie sprawy podatkowej od postępowania

Siedmioosobowy skład NSA po długiej naradzie dał zielone światło dotychczasowej praktyce skarbówki. Uznał bowiem, że po 1 marca 2017 r. prawo do nadawania rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji wymiarowej wydanej przez naczelnika urzędu celno-skarbowego ma jednak właściwy dla strony naczelnik urzędu skarbowego.

Sąd nie kwestionował, że rygor natychmiastowej wykonalności jest elementem sprawy podatkowej. Niemniej jego zdaniem należy rozróżnić pojęcie szeroko rozumianej samej sprawy podatkowej od postępowania, które można wydzielić na wymiarowe oraz dotyczące nadania rygoru.

W ocenie NSA w ramach ustawy o KAS doszło do rozdzielenia kompetencji. I jak podkreślił sędzia NSA Roman Wiatrowski, wyłączna kompetencja w zakresie poboru podatku spoczywa na naczelniku urzędu skarbowego. Zaś rygor jest elementem szeroko rozumianego poboru podatku, a jego nadanie jako zmierzające do tego. Naczelnik urzędu skarbowego jest też organem egzekucyjnym.

W ocenie NSA wolą ustawodawcy nie było więc odebranie kompetencji naczelnikowi urzędu skarbowego do nadawania rygoru natychmiastowej wykonalności. Przemawia za tym również to, że to on posiada bezpośrednią wiedzę o podatniku m.in. w związku z prowadzeniem ewidencji o podatnikach i płatnikach.

Sygnatura akt: II FPS 2/24