Prezent za życia może uchronić spadkobierców przed PIT

We wtorek Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał ważny wyrok dla spadkobierców, którzy po dziale spadku mają w planach szybkie spieniężenie odziedziczonych nieruchomości.

Familijne rozliczenia...

Spór w sprawie dotyczył podatkowych skutków spadkowych rozliczeń między siostrami. We wniosku o interpretacje jedna z nich wyjaśniła, że w sierpniu 2019 r. sprzedała spółdzielcze mieszkanie, które przypadło jej po zmarłych rodzicach. Ci nabyli je na początku lat 90. Najpierw pod koniec 2014 r. zmarła jej mama, a kilka miesięcy później ojciec. Mieszkanie było jedynym składnikiem spadku po rodzicach. Podatniczka podkreśliła jednak, że jeszcze za życia rodziców ona i siostra dostały w prezencie na spółkę działkę. I przy dziale spadku wzięto pod uwagę zarówno odziedziczone mieszkanie o wartości 250 tys. zł, jak i wartą 500 tys. zł działkę. Po tych rozliczeniach siostra stała się jedyną właścicielką działki, a ona mieszkania.

Podatniczka uważała, że w takiej sytuacji mogła sprzedać mieszkanie po rodzicach bez PIT, choć od końca roku jego nabycia nie minęło jeszcze pięć lat. Powołała się na obowiązujący od 2019 r. art. 10 ust. 5 ustawy PIT, zgodnie z którym termin nabycia nieruchomości spadkowych liczy się od nabycia, ale przez spadkodawcę. A jak zauważyła, jej rodzice, czyli spadkodawcy, byli jego właścicielami kilkadziesiąt lat.

Była też przekonana, że jej sytuacji nie zmienia dział spadku, bo po jego przeprowadzeniu przypadający jej udział w nieruchomości mieścił się w udziale, jaki przysługiwał jej w spadku. Jej siostra po podziale otrzymała działkę o wartości dwukrotnie wyższej niż wartość mieszkania. Ponadto cały spadek według wartości obydwu nieruchomości podanych w umowie działu spadku wynosił 750 tys. zł. Skoro były dwie spadkobierczynie, to na każdą przypadało po 375 tys. zł. I zdaniem podatniczki w wyniku działu spadku otrzymała nieruchomość o wartości 250 tys. zł, a więc poniżej swojego udziału. Dział spadku w ogóle nie podlega więc PIT.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Darowała co miała wnuczce. Czy syn ma prawo do zachowku

Czy darowizna sprzed 10 lat dla dalszego krewnego podlega rozliczeniu spadkowemu z bliższym krewnym, który nie dostał nic w spadku?

Fiskus potwierdził, że od sprzedaży części mieszkania nabytego w spadku po rodzicach kobieta nie musi płacić PIT. Ale od tej nabytej w ramach działu spadku już tak. Urzędnicy nie uwzględnili bowiem w swojej kalkulacji wartości działki otrzymanej przez spadkobierczynie w darowiźnie za życia rodziców

To oznaczało, że w wyniku działu spadkobierczyni dostała więcej, niż wynosił jej udział w spadku. A ponieważ nie minął pięcioletni termin, fiskus uznał, że od odpłatnego zbycia tej części lokum należy się PIT. Zasugerował tylko, że kobieta może skorzystać z tzw. ulgi mieszkaniowej.

Tak samo do sprawy podszedł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie. Stwierdził, że wyłącznie rzeczy będące własnością spadkodawcy w dniu jego śmierci mogą stanowić składniki masy spadkowej i one kreują wielkość udziału w spadku. Darowizny za życia spadkodawcy, zaliczone następnie po jego śmierci na schedę spadkową, nie mogą być traktowane jako składniki masy spadkowej. Zdaniem sądu wpływają jedynie na sposób podziału tego, co pozostało w masie spadkowej w chwili śmierci spadkodawcy.

...to nie kwestia techniczna

Na szczęście dla skarżącej na tej koncepcji ostatecznie suchej nitki nie zostawił NSA. Potwierdził, że zna koncepcję, zgodnie z którą zaliczenie darowizn na schedę spadkową to tylko kwestia techniczna.

Ale NSA kategorycznie się z nią nie zgodził. Zauważył, że w świetle kodeksu cywilnego przy spadkobraniu z ustawy zaliczenie określonych, nierozliczonych darowizn sprzed śmieci spadkodawcy na poczet schedy spadkowej ma na celu wyrównanie tego, co zostało już spadkobiercy przekazane. I jak tłumaczył sędzia NSA Jan Grzęda, dopiero to wyrównanie pozwala na rozliczenie spadku w częściach opowiadających udziałom spadkobierców.

A w spornej sprawie oznacza to, że skarżąca nie otrzymała w wyniku działu spadku niczego „górką”. Wyrok jest prawomocny.