Klauzula sumienia w szwedzkim prawodawtwie

„Od teraz odmawiam leczenia chrześcijan – napisał na Facebooku. – Chrześcijanie mają wewnętrznego demona, który może mi zaszkodzić".

Potem w wywiadzie dla regionalnych wiadomości telewizyjnych „Nyheter Smaland" wyjaśniał, że posłużył się ironią, bo chciał wywołać w kraju debatę. Czuł się bowiem sprowokowany pomysłem liderki chadeków Ebby Busch Thor, by pracownicy służby zdrowia mieli prawo do odmowy przeprowadzania aborcji. Chciał wykazać, że klauzula sumienia jest irracjonalna, ponieważ narusza powszechną zasadę, że służba zdrowia traktuje wszystkich jednakowo.

Wcześniej szef ortopedii twierdził, że ponieważ jest przyrodnikiem i ateistą, bulwersują go głęboko wierzący politycy. Ludzie, którzy „z głupoty" są przekonani o istnieniu sił nadprzyrodzonych, powinni trzymać się z daleka od polityki. Po tej wypowiedzi został wezwany na dywanik.

Ostatnia wypowiedź wywołała jednak na tyle poważne reakcje, że postanowił zrezygnować ze stanowiska. Tłumaczył, że czyni to dla dobra kliniki. Będzie jednak nadal pracować jako lekarz.

Wniosek liderki chadecji o wolność sumienia spowodował nie tylko lawinę protestów w Kalmar. Bardzo krytycznie do klauzuli odnieśli się politycy zarówno lewicy, jak i prawicy, publicyści i społecznościowe fora, na których powstały grupy jej adwersarzy.

Anna Starbrink z Partii Liberałów oceniła, że klauzula kwestionuje prawo do aborcji. Jeżeli zaś kobietom utrudnia się jej przeprowadzenie, to postępuje się niezgodnie z prawem. Kobieta chcąca przerwać ciążę nie może mieć do czynienia z personelem, który podważa jej decyzję, odmawiając wykonania obowiązków. Liderka Centrum Annie Lööf skonstatowała, że wypowiedź o wolności sumienia to sabotowanie wieloletniej walki o prawa kobiet i bezpieczeństwo pacjentów.

Postulat Busch Thor wzbudził protest nawet w szeregach samej chadecji. Poseł tego ugrupowania i znany adwokat (bronił m.in. zabójcy minister spraw zagranicznych) Peter Althin powiedział, że nowa liderka podważa legalne prawa kobiet do aborcji. Protestując przeciw temu, że chadecja zmienia kurs na prawo i zmierza ku bardziej konserwatywnej polityce, ogłosił swoje odejście z partii.

Tymczasem Reinhold Fahlbeck, profesor prawa, naprowadził debatę na inne tory, zwróciwszy uwagę na to, że wolność sumienia w służbie zdrowia wynika z europejskiej konwencji praw człowieka. Kiedy bowiem politycy różnych partii oponują przeciwko wolności sumienia, opowiadają się przeciwko obowiązującej legislacji – konkludował. Tu nie chodzi o implementację czegoś nowego. Szwedzka ustawa o aborcji z 1974 r. chroni bowiem wolność sumienia kadr medycznych – pisze Fahlbeck na łamach „Svenska Dagbladet".

Ustawa o aborcji współgra z art. 9 konwencji europejskiej, która obowiązuje Szwecję od 1995 r. Rezolucja z 2010 r. ze zgromadzenia parlamentarnego Rady UE określa praktyczne zastosowanie art. 9 ust. 2 co do sytuacji pracobiorców. Według niej nie można nikogo zmuszać ani dyskryminować za to, że ze względu na własne przekonania odmawia wykonywania czy przyczyniania się do aborcji lub eutanazji.

Zdecydowana większość europejskich krajów akceptuje wolność sumienia pracowników służby zdrowia w różnej postaci. Jest również aprobata członków UE dla odmowy użycia broni z powodu sumienia. Z wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 2011 r. wynika, że jeżeli państwa UE zgadzają się w kwestiach dotyczących praw człowieka, to kraj, który nie uznaje konsensusu, ma niezwykle ograniczone pole manewru.

Gdyby więc opisaną sprawę rozpatrywał Europejski Trybunał Praw Człowieka, Szwecja musiałaby przedstawić powody specyficzne dla tego kraju i wykazać, że nie aprobuje już wolności sumienia przewidzianej ustawą o aborcji.