Bund

Publikacja: 07.10.2012 01:01

Henryk Erlich, właściwie Wolf Hersz Ehrlich (1882 – 1942), dziennikarz, adwokat jeden z przywódców B

Henryk Erlich, właściwie Wolf Hersz Ehrlich (1882 – 1942), dziennikarz, adwokat jeden z przywódców Bundu przemawia podczas demonstracji w Warszawie

Foto: Zbiory ŻIH

115 lat temu, 7 października 1897, w Wilnie powstał Bund.

Tekst z archiwum "Rzeczpospolitej"

, z dodatku "Żydzi polscy"

Światopogląd socjalistyczny, który silniej podkreślał podziały klasowe niż narodowe, pomagał uciec przed problemami identyfikacyjnymi asymilujących się Żydów, spotykających się często z dyskryminacją. Dlatego wybór socjalizmu nierzadko był jedynym wyjściem dla tych, którzy pragnęli porzucić tradycyjny model życia w diasporze żydowskiej, a jednocześnie nie byli akceptowani przez środowiska naznaczone w tym czasie piętnem nacjonalizmu. Dlatego już u zarania polskiego ruchu socjalistycznego możemy w jego szeregach znaleźć wielu zasymilowanych Żydów. Wśród twórców i członków PPS, PPSD czy SDKPiL znajdowało się wielu działaczy o żydowskich korzeniach, ale często nieidentyfikujących się już z tradycją i religią żydowską.

Programem, przyjętym na kongresie Bundu w 1901 r. stała się autonomia narodowo-kulturalna. W opinii działaczy Bundu, którzy uważali się za przedstawicieli nowoczesnego narodu żydowskiego, Żydzi powinni pozostać tam, gdzie mieszkają

W 1897 r. w Wilnie z inicjatywy tamtejszych działaczy żydowskich powstał Ogólnożydowski Związek Robotniczy na Litwie, w Polsce i w Rosji (Bund). W dobie kryzysu i masowych strajków w latach 1899 – 1903 zyskał wielu zwolenników, osiągając liczbę około 30 tysięcy członków. W tym okresie jego liczebność, jak i wpływ w społeczeństwie były o wiele większe niż innych partii robotniczych w cesarstwie rosyjskim.

Bund głosił potrzebę odrębności organizacyjnej żydowskich socjalistów i opracowania przez nich programu rozwiązania kwestii żydowskiej na innej podstawie niż asymilacja (asymilatorzy) lub emigracja (syjoniści). Takim programem przyjętym na kongresie Bundu w 1901 r. stała się autonomia narodowo-kulturalna. W opinii działaczy Bundu, którzy uważali się za przedstawicieli nowoczesnego narodu żydowskiego, Żydzi powinni pozostać tam, gdzie mieszkają i walczyć wraz z klasą robotniczą kraju osiedlenia o równouprawnienie dla wszystkich narodów zamieszkujących dany kraj. Za cel pierwszoplanowy uważano możliwość rozwoju własnej kultury opartej na języku jidysz, tworzenie własnych narodowych instytucji, organizacji, stowarzyszeń, partii itp. W taki sposób określali cele partii jej przywódcy, do których w tym czasie należał Włodzimierz Medem (1879 – 1923).

Ważną rolę w działalności Bundu odgrywały organizacje młodzieżowe. Jedną z nich był Jugent-Bund Cukunft (jid. Związek Młodzieży Przyszłość). Jego początki sięgają końca XIX wieku, ale jako jednolita organizacja ukonstytuował się w 1919 r. Cukunft prowadził szeroką działalność kulturalno-oświatową i wychowawczą w duchu ideologii bundowskiej wśród młodzieży żydowskiej pochodzącej z ośrodków miejsko-przemysłowych. Zakładał organizacje młodzieży szkolnej Skif, liczne szkoły wieczorowe, biblioteki, sekcje dramatyczne, chóry i orkiestry młodzieżowe.

Czerwiec 2008

115 lat temu, 7 października 1897, w Wilnie powstał Bund.

Tekst z archiwum "Rzeczpospolitej"

Pozostało jeszcze 97% artykułu
Kraj
Pałac Prezydencki: Czy media społecznościowe zdominują kampanię prezydencką 2025 roku?
Kraj
Nowej nadziei na nowy rok
Kraj
Ukraina: Były redaktor naczelny dziennika „Rzeczpospolita” Grzegorz Gauden odznaczony „Za odwagę intelektualną”
Kraj
Życzenia świąteczne od „Rzeczpospolitej”: Bóg się nam rodzi!
Materiał Promocyjny
Kluczowe funkcje Małej Księgowości, dla których warto ją wybrać
Kraj
„Gaude Mater Polonia” nie wróci do nas szybko
Materiał Promocyjny
Najlepszy program księgowy dla biura rachunkowego