Aktualizacja: 13.12.2012 00:00 Publikacja: 13.12.2012 00:01
Foto: Fotorzepa, Marian Zubrzycki
85 lat temu, 13 grudnia 1927 roku, rozporządzeniem prezydenta RP odcień czerwieni na fladze Rzeczypospolitej Polskiej zmieniono z karmazynu na cynober.
Fragment rozmowy z archiwum "Rzeczpospolitej"
Dlaczego właśnie biel i czerwień?
Alfred Znamierowski, heraldyk i weksylolog:
Sprawa jest bardzo prosta. To odwzorowanie godła Rzeczypospolitej. Biel orła i czerwień tarczy herbowej.
Kiedy po raz pierwszy pojawiło się takie godło?
W 1295 roku. Król Przemysł II umieścił wówczas orła na swojej pieczęci majestatowej i od tego czasu był to herb Królestwa Polskiego. A najstarsze znane przedstawienie barw tego herbu to plakietka herbowa na Szczerbcu pochodząca z początku XIV wieku. Chorągwią polską była jednak przez całe stulecia flaga heraldyczna. Czyli czerwony sztandar z białym orłem.
A kiedy biel i czerwień stały się barwami narodowymi?
W czasie powstania listopadowego. Chodziło o to, by opanować chaos, który się wówczas pojawił. Ludzie na ulicach Warszawy nosili – wzorując się na rewolucyjnej Francji – kokardy narodowe. Problem w tym, że występowały w trzech wersjach. Białe, co symbolizowało barwy Wojska Polskiego, biało-czerwone i biało-czerwono-niebieskie, czyli tzw. republikańskie.
Dobrze, że darowano sobie barwę niebieską. To by wyglądało nie najlepiej...
(śmiech) Też tak sądzę. Całe szczęście w 1831 roku Sejm uchwalił, że kokardę narodową stanowić będą kolory Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Podczas powstania walczono bowiem o wolność całej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. A Pogoń, czyli godło Litwy, ma takie same barwy jak Orzeł Biały.
Mówimy o kokardach, a kiedy wprowadzono pierwsze biało-czerwone flagi?
Dopiero w 1916 roku.
Widziałem jednak sztandary narodowe na patriotycznych pocztówkach drukowanych już na przełomie XX i XIX wieku. Z tym, że czerwień była nad bielą.
Pocztówki te drukowane były zapewne we Lwowie albo w innym mieście Galicji. Austria, w odróżnieniu od całej Europy, układa bowiem odwrotnie barwy. W kraju tym na górze umieszcza się kolor tarczy herbowej, a pod spodem kolor godła. Polacy z Galicji przejęli więc ten zwyczaj od zaborcy. W końcu żyli tam przez kilka pokoleń. Do 1916 roku stosowano więc różne warianty sztandarów.
Czyli ostateczny układ barw ustalono jeszcze przed powstaniem państwa.
Stało się to podczas olbrzymiej demonstracji patriotycznej w Warszawie z okazji 125. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja. Komitet organizacyjny tej demonstracji przypomniał o uchwale sejmowej z 1831 roku i zalecił uczestnikom, by wzięli ze sobą biało-czerwone flagi. Wtedy dla wszystkich stało się oczywiste, że biel i czerwień będą barwami rodzącego się państwa. Tak też zostało zapisane w ustawie z 1919 roku. Problem w tym, że rysunek, który zamieszczono w ustawie, był czarno-biały. Nie wiedziano więc, jaki powinien być odcień czerwieni. Dopiero w rozporządzeniu prezydenta z roku 1927 określono go jako cynober.
Ten odcień się zmieniał.
Rzeczywiście na początku polską barwą był karmazyn. W średniowieczu karmazyn przysługiwał rycerstwu, a później szlachcie. Taka też była barwa polskiej jazdy. W XVIII wieku husarze mieli karmazynowe kontusze.
A amarant?
Rzeczywiście niektórzy starzy Polacy do dziś twierdzą, że naszą barwą narodową jest amarant. Przeświadczenie to wzięło się z czasów powstania styczniowego, gdy barwę tę umieszczano na sztandarach powstańczych. Powód tego może być zaskakujący. Do ówczesnej Polski barwiony na czerwono materiał przychodził głównie z Francji, a wtedy najbardziej modnym odcieniem czerwieni w Paryżu był właśnie amarant.
Jaki odcień czerwieni obowiązuje dzisiaj?
Tego nie wiadomo. W ustawie jest to bowiem napisane w tak skomplikowany i naukowy sposób, że nikt tego nie jest w stanie rozszyfrować. Na pewno dzisiejsza flaga ma odcień nieco ciemniejszy niż cynober, ale poszczególni producenci stosują nieco inne barwy. Czerwień ma bowiem sporo odcieni. Kupując flagę, trzeba więc po prostu ocenić ją na oko.
Komuniści nie próbowali zmienić flagi? Choćby zabrać biel.
(śmiech) Całe szczęście nie. Choć taka jednokolorowa flaga bardziej by im się podobała. W końcu podczas świąt państwowych obok polskich flag na latarniach wywieszali czerwone. Na całkowitą wymianę się jednak nie odważyli.
Maj 2012
© Licencja na publikację
© ℗ Wszystkie prawa zastrzeżone
Źródło: Rzeczpospolita
85 lat temu, 13 grudnia 1927 roku, rozporządzeniem prezydenta RP odcień czerwieni na fladze Rzeczypospolitej Polskiej zmieniono z karmazynu na cynober.
Jak wygląda praca fotografa politycznego od kuchni? W dzisiejszym odcinku Michał Kolanko rozmawia z Łukaszem Kamińskim, fotografem, który przez lata uwieczniał polityków, w tym prezydenta Bronisława Komorowskiego, podczas kampanii i codziennej pracy.
Ponad połowa polskich seniorów (53% ankietowanych) czuje się młodziej niż wskazywałaby na to metryka. Prawie tyle samo z nich (45%) przyznaje, że jest niemal cały czas online. Jednocześnie seniorzy wyrazili swoje obawy co do przyszłości – w obszarach dotyczących zdrowia, finansów oraz życia społecznego. Wszystkie te informacje zebrała Fundacja SeniorApp w ramach badania „Ocena potrzeb w zakresie wsparcia dla Seniorów w Polsce” 2024. Wyniki zaprezentowano 29 października w Warszawie podczas inauguracji już IV edycji raportu pod tym samym tytułem.
1 października ruszył nabór wniosków o świadczenia z programu Aktywny rodzic, zapewniającego wsparcie rodzicom małych dzieci. Aktywny rodzic to nowy rządowy program, kierowany do wszystkich rodziców dzieci w wieku między 12 a 35 miesiącem życia, będący elementem kompleksowej reformy systemu wspierania opieki nad dziećmi do lat 3. Celem programu jest wspomożenie rodziców podejmujących zatrudnienie albo powracających na rynek pracy po urlopie macierzyńskim i rodzicielskim oraz tych, którzy wychowując dziecko w domu, pozostają nieaktywni zawodowo.
Celem Kongresu jest refleksja nad współczesnym znaczeniem pamięci jenieckiej w kontekście obecnej sytuacji za naszą wschodnią granicą i szerzej konfliktów zbrojnych na świecie, jak również wymiana dobrych praktyk w zakresie zarządzania pamięcią, sieciowanie środowisk związanych z pamięcią jeniecką oraz diagnoza problemów i wyzwań.
Europejczycy są coraz bardziej przekonani, że mogą wpłynąć na ochronę klimatu poprzez zmianę codziennych nawyków
Instytut Wzornictwa Przemysłowego już po raz 31. wybrał najlepiej w Polsce zaprojektowane produkty i usługi. Jury tego niezwykle prestiżowego konkursu przyznało łącznie 19 nagród.
Gdy 76 lat temu zaczynał się proces jego niezłomnych kolegów z PPS, Józef Cyrankiewicz już mościł się u władzy pośród komunistów. Co go przywiodło do zdrady – zimna kalkulacja czy obawa o własną skórę?
Jak powiedział premier Donald Tusk, „wojna na wschodzie wchodzi w decydującą fazę”. Szef polskiego rządu zaznaczył także, że realnym scenariuszem jest „konflikt globalny”.
"Niezależnie od wyniku Koalicja będzie w tych wyborach jak jedna pięść" – zapewnił Donald Tusk, odnosząc się do piątkowych prawyborów prezydenckich w KO. Premier zaznaczył także, że "jest dumny" z Rafała Trzaskowskiego oraz Radosława Sikorskiego.
Wiele poszlak wskazuje, że człowiek oskarżony o zabójstwo prezydenta Johna Kennedy’ego pracował dla sowieckich tajnych służb. Ale czy tylko dla nich?
Kolaboracja jest słowem o wydźwięku wybitnie negatywnym. Kojarzona jest niemal wyłącznie ze zdradą. Jako wzór takiej haniebnej postawy stawia się państwo Vichy pod kierownictwem marszałka Philippe’a Pétaina i premiera Pierre’a Lavala.
Istnieje wiele podobnych do siebie lub całkowicie ze sobą sprzecznych teorii dotyczących okoliczności śmierci Johna F. Kennedy’ego. Jedna z nich wydaje się najbardziej racjonalna. Nie tłumaczy przyczyn postępowania Lee Harveya Oswalda, ale wyjaśnia, kto oddał ostatni strzał do prezydenta.
Donald Tusk leci w środę na szczyt przywódców państw skandynawskich i bałtyckich w Szwecji. Inaczej niż Węgry i Słowacja, to pewni sojusznicy, gdy zagrożenie ze strony Rosji narasta.
Żadna inna pierwsza dama Ameryki nie miała tyle uroku, kosmopolitycznej ogłady i erudycji, co Jacqueline Lee Bouvier Kennedy. Żadna inna nie była też tak starannie przygotowywana do tego typu roli od najwcześniejszych lat życia.
Masz aktywną subskrypcję?
Zaloguj się lub wypróbuj za darmo
wydanie testowe.
nie masz konta w serwisie? Dołącz do nas
