Kościół rozgrzeszony z korupcji

Z dużej chmury mały deszcz – tak można określić efekty śledztw prowadzonych przez kilkanaście prokuratur z całego kraju dotyczących działalności Kościelnej Komisji Majątkowej.

Brak przestępstwa

Komisja przestała istnieć w 2011 r. Głównie wtedy zaczęły wpływać doniesienia o podejrzeniu popełnienia przestępstw przy zwrocie kościelnych nieruchomości (niemal 30). 22 złożyło CBA, resztę m.in. samorządowcy. Podejrzenia były podobne: parafiom oddawano grunty lub płacono odszkodowania przewyższające wartość utraconych.

Jednak wiele sygnałów się nie potwierdziło – dziś ponad 20 śledztw umorzono lub odmówiono ich wszczęcia. Główne powody to brak znamion przestępstwa i brak dowodów na jego popełnienie.

Nawet w głośnych medialnych sprawach skończyło się bez zarzutów.

Warszawscy prokuratorzy uznali np., że nie złamano prawa, przekazując w 2007 r. zakonowi ojców bonifratrów i Zgromadzeniu Sióstr Dominikanek 10 ha gruntów w Piasecznie. Wyceniono je na 40 mln zł, tymczasem zakon sprzedał ziemię za 111 mln zł.

Umorzono też sprawę przekazania archidiecezji warszawskiej działki przy ul. Jasnej w stolicy i kolejną – dotyczącą oddania elżbietankom 47 ha gruntu na Białołęce. Także rzeszowscy śledczy ocenili, że nie złamano prawa, przekazując kurii greckokatolickiej w Przemyślu zabytkową cerkiew w Posadzie Rybotyckiej, pałac arcybiskupi i budynek biblioteki. – Nie stwierdziliśmy takich nieprawidłowości, które mogłyby skutkować postawieniem komukolwiek zarzutów – mówi Damian Mirecki z Prokuratury Apelacyjnej w Rzeszowie.

Ale śledczy wskazują na pewien problem: członków komisji nie można uznać za funkcjonariuszy publicznych i pociągnąć do odpowiedzialności za przekroczenie uprawnień. A wiele śledztw idzie w tym kierunku. Trudno ich też oskarżyć o nadużycie zaufania w obrocie gospodarczym. Trzeba byłoby znaleźć dowody na to, że „wiedzieli, iż operaty biegłych zawierają zaniżone wartości nieruchomości" – czytamy w opinii Prokuratury Generalnej.

W toku jest jeszcze ok. pięciu śledztw, m.in. prokuratura w Gliwicach bada przekazanie nieruchomości parafiom w Żorach i Jastrzębiu-Zdroju.

Z danych PG wynika, że dotąd we wszystkich śledztwach zarzuty usłyszało 13 osób. Najbardziej znana to Marek P. – pełnomocnik instytucji kościelnych. Śledczy z Gliwic oskarżyli go i siedmiu członków komisji o kilka przestępstw.

Głośno też o zarzutach dla jednego z najbogatszych Polaków Jacka D. i jego bliskich (ale mają związek z obrotem zwróconą Kościołowi ziemią).

Afera tylko medialna

– Wokół Komisji Majątkowej wywołano atmosferę wielkiej afery. Umorzenie większości spraw pokazuje, że ta atmosfera była wynikiem uprzedzeń części polityków i mediów wobec rzekomo pazernego Kościoła – komentuje Tomasz Wiścicki, publicysta związany z katolickim miesięcznikiem „Więź". – Doszło do sytuacji, że Kościół ograbiony z majątku za czasów komunistycznych został potraktowany jako rabujący. Wiścicki zauważa, że toczy się pięć śledztw, gdy komisja rozpatrywała ponad 300 wniosków o zwrot mienia.