2022: Rok wielkiej niepewności w polskiej gospodarce

Prognozy gospodarcze zawsze są warunkowe, a więc niepewne. Dziś jednak kreślenie scenariuszy na nieodległą nawet przyszłość to wyjątkowo niewdzięczne zadanie. Zespół ekonomistów z PKO BP, którego prognozy na 2021 r. pod wieloma względami okazały się najcelniejsze, swój noworoczny raport zatytułował nawet „Po omacku".

– Mamy mocne poczucie, że niepewność jest większa niż nawet w ostatnich, pandemicznych latach. Tak wielu pytań dotyczących mechanizmów funkcjonowania gospodarki w Polsce nie było od czasu transformacji ekonomicznej, a na świecie od czasu szoku energetycznego z lat 70. XX w. – mówił Piotr Bujak, główny ekonomista PKO BP, w trakcie noworocznej debaty „Parkietu".

Kręta ścieżka inflacji

Pandemia pozostaje wciąż istotnym źródłem niepewności. W 2021 r. kolejne fale zachorowań na Covid-19 w coraz mniejszym stopniu hamowały wzrost aktywności w polskiej gospodarce, a większość ekonomistów zakłada, że tak samo będzie w 2022 r. Nie można jednak wykluczyć, że nowe warianty koronawirusa, np. Omikron, jeśli będą groziły przeciążeniem służby zdrowia, będą wymuszały przywracanie daleko idących restrykcji, które ponownie sparaliżują gospodarkę.

Największą zagadką jest jednak ścieżka inflacji, która na domiar złego ma wyjątkowo duże znaczenie dla procesów w realnej gospodarce. Od inflacji zależał będzie kształt polityki pieniężnej, ale też – w pewnym stopniu – polityki fiskalnej. To będzie miało przełożenie na popyt konsumpcyjny, który będzie też pod bezpośrednim wpływem wzrostu cen. Decyzje Rady Polityki Pieniężnej będą także w dużej mierze determinowały kurs złotego, który jest istotny dla wyników handlu zagranicznego, ale też ma przełożenie na inflację.

Ścieżkę inflacji zdeterminują przede wszystkim mało przewidywalne fluktuacje cen surowców, ale też koniunktura na rynku pracy i decyzje administracyjne, m.in. dotyczące tarczy antyinflacyjnej, na którą złożą się głównie czasowe obniżki podatków pośrednich. W noworocznej ankiecie „Rzeczpospolitej" ekonomiści przeciętnie przewidują, że inflacja w 2022 r. przyspieszy do 7,2 proc. z 5 proc. w 2021 r. Ale dystans między prognozą minimalną (5,8 proc.) a maksymalną (8,3 proc.), który stanowi miarę niepewności, to aż 2,5 pkt proc. – Na świecie skończyła się dekada niskiej inflacji i stóp procentowych, czeka nas parę lat wysokiego wzrostu cen. Polsce grozi to bardziej niż krajom rozwiniętym, np. strefie euro, bo u nas firmom łatwiej przerzucać wysokie koszty na ceny konsumpcyjne – tłumaczy Rafał Benecki, główny ekonomista ING Banku Śląskiego. – Dodatkowo istnieje ryzyko populizmu antyinflacyjnego, w formie zbyt powszechnych tarcz – dodaje.

Czas zaciskania pasa

W reakcji na inflację, która w przewidywalnej przyszłości będzie daleko od celu NBP (2,5 proc.), RPP będzie prawdopodobnie kontynuowała cykl podwyżek stóp procentowych. Ekonomiści przeciętnie prognozują, że już w połowie 2022 r. stopa referencyjna NBP dojdzie do około 3 proc., z 1,75 proc. w grudniu. Ale większość z najświeższych prognoz, formułowanych już po ogłoszeniu przez URE skali podwyżek cen energii i gazu z początkiem 2022 r., zakłada bardziej agresywne zacieśnienie polityki pieniężnej. Przykładowo, ekonomiści z Citi Handlowego spodziewają się, że główna stopa procentowa zakończy nadchodzący rok na poziomie 4,25 proc.

W połączeniu z inflacją, która na decyzje RPP zareaguje dopiero w 2023 r., taki skok kosztu kredytu nie pozostanie bez wpływu na dochody do dyspozycji konsumentów i ich nastroje. Uczestnicy naszej noworocznej ankiety przeciętnie prognozują, że wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych w nadchodzącym roku zwiększą się realnie o 4,4 proc., po 5,9 proc. w 2021 r. To będzie główna przyczyna wyhamowania wzrostu PKB – najszerszej miary aktywności w gospodarce – z 5,5 do 4,5 proc.

Niekorzystny wpływ inflacji na wzrost gospodarczy złagodzić może wzrost płac. W 2021 r. przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw zwiększyło się prawdopodobnie o około 8,4 proc. Ekonomiści jeszcze niedawno zakładali, że w 2022 r. wzrost płac będzie minimalnie wolniejszy. Siłę przetargową pracowników osłabić miało na przykład to, że zmiany podatkowe w ramach Polskiego Ładu zwiększą dochody do dyspozycji większości gospodarstw domowych.

Obecnie jednak zanosi się na to, że z powodu dużego zapotrzebowania na pracowników w warunkach malejącej stopy bezrobocia wzrost wynagrodzeń lekko przyspieszy, a być może nawet – takich prognoz też nie brakuje – osiągnie wartość dwucyfrową. W tych okolicznościach siła nabywcza dochodów gospodarstw domowych utrzymałaby się w trendzie wzrostowym.