Cypr na skraju katastrofy

„Cypr osiągnął porozumienie z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, Unią Europejską i Centralnym Bankiem Europejskim" – obwieściła w miniony piątek cypryjska agencja prasowa CNA. W ten sposób sukcesem miały się wreszcie zakończyć trudne dwutygodniowe pertraktacje, które w imieniu swojego kraju prowadził z trojką szef banku centralnego Panikos Demetriades.

Wiadomość potwierdził cypryjski prezydent Dimitris Christofias, który powiedział, że uruchomienie pakietu pomocowego dla Cypru w wysokości 17 mld euro jest już tylko kwestią formalności.

Radość była krótka. Jeszcze wieczorem tego samego dnia przedstawiciele trojki – choć przyznali, że „nastąpił postęp" – nie potwierdzili osiągnięcia porozumienia. W ogólnikowym komunikacie oświadczyli, że konieczne są dalsze uzgodnienia dotyczące uzdrowienia cypryjskiego systemu bankowego, stabilizacji finansów państwa i zapewnienia wzrostu gospodarczego. Rozmowy mają być kontynuowane, choć już poza Cyprem.

Ubiegły tydzień z pewnością nie poprawił nastrojów Cypryjczyków. Nie dość, że nie udało się osiągnąć kluczowego dla ratowania finansów państwa porozumienia z trojką, to w środę agencja Fitch znów obniżyła ranking Cypru. Tym razem wiarygodność kredytowa kraju obniżona została z poziomu BB+ na BB- (z pominięciem BB) przy zachowaniu negatywnej perspektywy.

Obok powszechnie znanych kłopotów Cypru do tak zdecydowanego pogorszenia ratingu przyczyniły się w oczach analityków Fitcha właśnie zbyt wolne postępy w negocjacjach z trojką. Po obniżce ratingu Cypr znalazł się w jednej grupie z takimi państwami, jak Nigeria, Gabon i Lesoto. Niedawno własną ocenę wiarygodności Cypru do „spekulacyjnego" poziomu B3 obniżyła także agencja Moody's.

Jakby tego było mało, miażdżącą w swojej wymowie ocenę rozwoju sytuacji przedstawił prestiżowy londyński ośrodek analityczny Capital Economics. Zdaniem CE to nie Grecja, lecz właśnie Cypr może być pierwszym państwem strefy euro, które pożegna się ze wspólną walutą. Według analityków z londyńskiego City osiągnięcie porozumienia z trojką wcale nie jest tak pewne, jak przedstawiają to politycy z Nikozji, a tymczasem już w ciągu trzech – czterech tygodni może nastąpić krach finansów państwa.

Przygotowująca raport analityczka CE Jennifer McKeown przypomina, że załamanie na rynku kredytowym, ostre cięcia oszczędnościowe i utrata zaufania na rynkach finansowych doprowadziły do gwałtownego spadku cypryjskiego PKB w bieżącym roku. Spadek przekroczy zapewne 2 proc., a wyjścia z recesji można się spodziewać najwcześniej za  dwa lata. Deficyt finansów państwa mimo optymistycznych założeń rządu (2,6 proc.) może w roku 2013 osiągnąć 5,7 proc. PKB, a poziom długu ma się zbliżyć do 97 proc. PKB (jeszcze dwa lata temu wynosił 61 proc.). Według analityków Fitcha szczyt nastąpi w roku 2014, kiedy zadłużenie zbliży się do 120 proc. PKB (choć Cypryjczycy twierdzą, że dług nie przekroczy 100 proc. PKB).

Cypr padł przede wszystkim ofiarą kryzysu greckiego, choć w dużej mierze do spiętrzenia problemów finansowych państwa przyczyniła się także niefrasobliwa polityka budżetowa gabinetu (notabene jedynego rządu w UE zdominowanego przez komunistów) oraz zbyt duży udział w gospodarce narażonego na kryzysowe wstrząsy sektora bankowego. Straty poniesione przez cypryjskie banki z powodu załamania finansów Grecji osiągnęły wartość jednej czwartej PKB kraju.

Coraz większym problemem jest też wątpliwa sława Cypru jako przyciągającego kapitał spekulacyjny raju podatkowego i centrum prania brudnych pieniędzy. Według cytowanego przez Capital Economics raportu niemieckich służb specjalnych sami tylko Rosjanie ulokowali na wyspie 20 mld euro pochodzących z podejrzanych źródeł.

Cypryjskie władze prowadzą niekonsekwentną politykę wychodzenia z kryzysu, co wywołuje nieprzychylne reakcje Brukseli. Prezydent Christofias (notabene absolwent Akademii Nauk Społecznych w Moskwie z roku 1974) po pomoc zwracał się to do instytucji zachodnich, to do Rosji.

Wyjście Cypru ze strefy euro pokazałoby reszcie państw-bankrutów, że jest to możliwe