Życiorysy pędzlem malowane

Jak powstawały najbardziej znane prace wybitnych artystów – to jedno z najważniejszych pytań, na jakie odpowiada serial „Potęga sztuki” zrealizowany przez BBC. Bohaterami kolejnych odcinków są: Caravaggio, Rembrandt van Rijn, Gian Lorenzo, Bernini, Vincent van Gogh, Jacques-Louis David, Joseph Turner, Pablo Picasso i Mark Rothko. Cykl został uhonorowany w ubiegłym roku prestiżową nagrodą Emmy.

Publikacja: 31.01.2008 11:25

Życiorysy pędzlem malowane

Foto: PAT

Przewodnikiem w wyprawach do światów poszczególnych artystów jest Simon Michael Schama, brytyjski profesor historii i historii sztuki na Columbia University w Nowym Jorku. Były krytyk sztuki magazynu „The New Yorker” był także współtwórcą innego serialu dokumentalnego BBC — „A History of Britain”.

„Potęga sztuki” to opowieści o malarzach poprzez ich najsłynniejsze obrazy, m.in. „Nocną straż” Rembrandta, „Ścięcie Jana Chrzciciela” Caravaggia, „Śmierć Marata” Davida czy „Guernikę” Picassa. Dzieła artystów są punktem wyjścia do opowieści o ich życiu i twórczości. Fabularyzowane scenki biograficzne przeplatają się z prezentacjami dzieł. A Simon Schama opowiadając emocjonująco potrafi uruchomić wyobraźnię i wrażliwość widzów.

O „Ekstazie świętej Teresy” Berniniego: „Niewątpliwie ekstaza… Odchylona głowa, otwarte usta, wpół zamknięte oczy o ciężkich powiekach… Anielska dłoń delikatnie odkrywa pierś… Musimy patrzeć, ale nie wiemy, gdzie podziać oczy…” i dodaje „Nic dziwnego, że w obliczu tego dzieła historycy sztuki wiją się, by się wymigać od stwierdzenia oczywistości — że patrzymy na dramat ciała, o takiej intensywności, jakiej nikt z nas nie doświadczył”.

Simon Schama opowiada w sposób tak obrazowy, że z powodzeniem mógłby przedstawiać prezentowane dzieła słuchaczom radiowym, a nie tylko telewidzom. Namalowany przez Rembrandta portret kupca Nicolaesa Rutsa opisuje: „Handluje futrami. Najcenniejszymi rosyjskimi sobolami… Miękka kaskada futra spływa z ramion modela niczym rzeka luksusu… Lekko naelektryzowana, uniesiona sierść, przez którą zmysłowo przedarła się dłoń... Dzięki starannie przygładzonym wąsom i bystrym oczom, patrzącym niemal tak przenikliwie jako oczy zwierząt, z których zdarto futra, Ruts rzuca nam inteligentne, lekko zniecierpliwione spojrzenie”.

„Męczeństwo św. Mateusza” Caravaggia przedstawia: „Odziera scenę z jej odległości i powagi. Maluje to, co dobrze zna — brutalną napaść w ciemnej uliczce. Przerażenie, chaos, histeria… Postaci wirują w nieopanowanym ruchu. To scena namalowana tak, jakby rzucił na nią okiem ktoś uciekający w popłochu. Tak właśnie namalował siebie Caravaggio. Drżenie, migotliwe światło, mocny chwyt, urywane słowa i krzyk. Pośrodku tej szalonej akcji jest jeden stały punkt, zalany światłem tak, że nie sposób go przeoczyć — nagi napastnik, zadający cios… Caravaggio stawia grzesznika, nie świętego w oku wirującego cyklonu”...

Historie opowiadane przez profesora Schamę mają znacznie więcej wspólnego z relacjonowaniem sensacyjnych, sekretnych historii niż z akademickim „przynudzaniem”. Za to dzięki nim obrazy ożywają. Stają się nie tylko wyrazem doskonałych umiejętności warsztatowych swoich twórców, ale pamiętnikiem— zapisem emocji, przemyśleń, meandrów osobowości i doświadczeń. I to właśnie jest największym walorem brytyjskiego cyklu.

„Potęga sztuki: Caravaggio”, TVP 2, niedziela, godz. 10.30

Film
Gwiazda o polskich korzeniach na wyspie Bergmana i program Anji Rubik
Film
Arkadiusz Jakubik: Zagram Jacka Kuronia. To będzie opowieść o wielkiej miłości
Film
Leszek Kopeć nie żyje. Dyrektor Gdyńskiej Szkoły Filmowej miał 73 lata
Film
Powstaje nowy Bond. Znamy aktorów typowanych na agenta 007
Film
Mają być dwie nowe „Lalki”. Netflix miał pomysł przed TVP