Słaby złoty pomógł żywności

– Spadek eksportu rolno-spożywczego w 2009 r. nie jest zaskoczeniem. Już koniec 2008 r. przyniósł gwałtowne załamanie światowego handlu. Do dnia dzisiejszego obroty handlowe nie wróciły do poziomów sprzed tego załamania – mówi Adam Antoniak, starszy ekonomista Banku BPH. W 2009 r. wartość eksportu rolno – spożywczego wyniosła ok. 11,2 mld euro. Według wstępnych obliczeń Zespołu Monitoringu Zagranicznych Rynków Rolnych (FAMMU/FAPA) była ona o ok. 4,4 proc. niższa niż w 2008 r. Natomiast szacunkowe wyliczenia Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej wskazują, że skurczyła się ona o 2,2 proc. W obu przypadkach szacowany spadek jest mniejszy od prognozowanego przez ekonomistów w 2009 r. Powód? – Ceny transakcyjne nie spadły tak znacznie, jak można było się spodziewać – komentuje Wiesław Łopaciuk z IERiGŻ.

Dla naszych eksporterów najbardziej dotkliwe było spowolnienie gospodarcze w Unii Europejskiej, która jest największym odbiorcą naszej żywności. O kilkanaście procent zmalała sprzedaż polskich towarów do Niemiec. Trafia tam ok. 20 proc. artykułów rolno-spożywczych sprzedawanych za granicę. FAMMU/FAPA szacuje, że łącznie w 2009 r. sprzedaliśmy do Unii towary rolne za ok. 8,97 mld euro. Kwota ta była o 5,4 proc. niższa niż w 2008 r.

[wyimek]ok. 80 proc. polskiego eksportu spożywczego trafia do państw UE[/wyimek]

Wśród tych, którzy najbardziej odczuli skutki załamania gospodarczego, są polskie zakłady mleczarskie. – W 2009 r., po rekordowym wyniku z 2008 r., polski handel zagraniczny artykułami mleczarskimi osiągnął wyniki najsłabsze od czasu wstąpienia do Unii Europejskiej – wyjaśnia Sławomir Stepulak z FAMMU/FAPA. Łączna wartość eksportu produktów mleczarskich spadła o 25 proc., do 916 mln euro.

Wpływ kryzysu na sprzedaż zagraniczną naszej żywności byłby bardziej dotkliwy, ale naszym eksporterom pomógł słaby złoty. Średnio w 2009 r. jedno euro kosztowało ok. 4,33 zł. Rok wcześniej trzeba było za nie zapłacić ok. 3,51 zł. Dzięki korzystnemu kursowi do polskich eksporterów trafiło łącznie ok. 48,5 mld zł, czyli o ok. jedną piątą więcej niż w 2008 r.

– Szczególnie udany był dla eksporterów pierwszy kwartał 2009 r. Kurs euro przekraczający wówczas 4,5 zł sprawił, że mogliśmy konkurować skutecznie ze wszystkimi krajami, także azjatyckimi – mówi Konrad Pazgan, wiceprezes grupy Konspol, czołowej firmy drobiarskiej w Polsce.

Zdaniem Dariusza Winka, głównego ekonomisty Banku BGŻ, polskie firmy miały dużą szansę, aby w ubiegłym roku obrócić kryzys na swoją korzyść. Czy im się udało? – Na skutek deprecjacji złotego zwiększyła się konkurencyjność cenowa polskich producentów żywności. Dzięki temu wzrosła sprzedaż zagraniczna do  sieci handlowych, głównie pod ich markami, oraz półproduktów do dalszego przetworzenia. Trudno uznać to jednak za powód do dumy i satysfakcji – uważa Winek. 

W tym roku sytuacja może się odwrócić, ponieważ złoty ma się umacniać. – Jeżeli kurs euro spadnie poniżej 3,85 zł, to nie tylko przestanie się nam opłacać eksport, ale także produkcja w kraju, ponieważ do Polski zacznie trafiać surowiec z zagranicy – uważa Konrad Pazgan.

Średniego kursu euro na tym właśnie poziomie spodziewa się Wiesław Łopaciuk. Dodaje, że z powodu umocnienia się naszej waluty tegoroczna wartość eksportu w euro powinna nieco wzrosnąć, ale licząc w złotych, może spaść o ok. 10 proc.

Według Dariusza Winka wartość eksportu rolno-spożywczego wzrośnie w tym roku do 11,4 mld euro. Import zwiększyć się może natomiast do 9,5 mld euro. Jego zdaniem możliwe jest, że niższy niż w ubiegłym roku będzie eksport zbóż. Niewykluczone natomiast, że uda się nam zwiększyć zagraniczną sprzedaż produktów z mleka oraz owoców i ich przetworów.

Obawiać się nie powinni natomiast polscy konsumenci. – Wzrost importu, głównie surowców, spowodowany umocnieniem się złotego zmniejszy presję na wzrost cen żywności na rynku krajowym – uważa Krystyna Świetlik z IERiGŻ.