Bezpłatna pomoc prawna. Radcowie chcą zmiany, która ułatwi wszystkim życie

Zmiana ma dotyczyć obsadzania tych punktów, które miały być tworzone przez organizacje pozarządowe, ale z jakichś względów to się nie udało. Wówczas obsadzić muszą go samorządy zawodowe. Zdarza się zaś, że w danej izbie nie ma wystarczającej liczby chętnych radców.

– Skala problemu nie jest ogromna – mówi Ryszard Ostrowski, wiceprezes Krajowej Rady Radców Prawnych i przedstawiciel samorządu w Radzie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej (NPP).

Czytaj więcej

Zawody prawnicze

Radcowie chcą zmian w wyznaczaniu ich do punktów nieodpłatnej pomocy prawnej

Samorząd radców prawnych rozpoczął konsultacje nowelizacji regulaminu wyznaczania radców prawnych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej. Chodzi o to, by mogli świadczyć taką pomoc także w innej izbie niż ta, do której należą.

Dodaje jednak, że na początku roku do Krajowej Izby Radców Prawnych wpłynęło pismo z Ministerstwa Sprawiedliwości, sygnalizujące występowanie problemu z obsadzeniem niektórych punktów. Był to efekt corocznych sprawozdań z działania systemu NPP, które przeprowadza resort.

– Po tym sygnale uznaliśmy, że zmiana będzie korzystna dla obywateli, którzy chcą korzystać z nieodpłatnej pomocy prawnej. Chodziło o rozważenie możliwości oddelegowania radcy do takiego nieobsadzonego punktu przez dziekana innej izby niż ta, do której należy – dodaje Ryszard Ostrowski. – Sytuacje takie zdarzają się zwykle na granicy właściwości izb – kiedy brakuje chętnych do obsadzenia danego punktu, a w sąsiedniej izbie są chętni do tego radcowie. Ta zmiana proceduralna ułatwi wszystkim życie – podsumowuje.

Wskazuje przy tym, że projekt był już przedmiotem obrad KIRP i został skierowany do konsultacji, zgodnie z zasadami sztuki legislacyjnej. Rada ponownie zajmie się nim w październiku.

Czytaj więcej

Bezpłatna pomoc prawna

Mniej osób dostanie nieodpłatną pomoc prawną? Postulaty pełnomocników

Doprecyzowanie, kto może skorzystać z nieodpłatnej pomocy prawnej i poprawa organizacji tego systemu – to główne postulaty samorządów prawniczych.

Brak podwyżek, chętnych coraz mniej

– W warszawskiej OIRP zarejestrowanych jest około 15 tys. czynnie działających radców prawnych. Chętnych do świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej na razie nie brakuje i trzeba przeprowadzać losowanie. Podobnie jest w innych dużych Izbach. Nie zmienia to faktu, że w mniejszych aglomeracjach może pojawiać się problem z obsadzaniem punktów – mówi z kolei Filip Czernicki, radca prawny, przedstawiciel organizacji pozarządowych w Radzie NPP. – Czasami dochodzi do paradoksu, że w sąsiadujących ze sobą powiatach mamy z jednej strony braki w obsadzie, a z drugiej – nadwyżkę chętnych do świadczenia pomocy prawnej. Dlatego można byłoby poszukać obsady punktów w niedalekiej izbie. Dziś taka możliwość jest wykluczona – dodaje.

Podkreśla przy tym, że Rada Nieodpłatnej Pomocy Prawnej kilkakrotnie zwracała uwagę na brak podwyżki wynagrodzenia dla radców.

– Gdy ustawa dotycząca nieodpłatnej pomocy wchodziła w życie – tj. w styczniu 2016 roku – płaca minimalna wynosiła 1850 zł. Wówczas wynagrodzenie za świadczenie porad w systemie było na poziomie 5150 zł, czyli było ponaddwukrotnie wyższe od minimalnej płacy, a więc atrakcyjne dla osób, które chciały świadczyć taką pomocy – tłumaczy Filip Czernicki. – Dziś minimalne wynagrodzenie w Polsce to 4300 zł. Radcowie prawni, poświęcając czas na NPP, rezygnują z części zleceń komercyjnych na rzecz pracy za minimalną krajową. Ta forma zarobkowania jest więc zdecydowanie mniej atrakcyjna niż kilka lat temu – dodaje.

Czytaj więcej

Bezpłatna pomoc prawna

Więcej pieniędzy na nieodpłatną pomoc prawną. Propozycja podwyżek z MS

Ministerstwo Sprawiedliwości zaproponowało podwyższenie wysokości kwoty bazowej, od której zależy wysokość dotacji przeznaczanych na nieodpłatną pomoc prawną. Zgodnie z projektem rozporządzenia kwota bazowa ma wzrosnąć z 5 863 zł do 6 104 zł.

W praktyce radcowie prawni coraz częściej muszą podejmować trudne decyzje.

– Biorą pod uwagę stawki rynkowe i obłożenie pracą. Często zdarza się, że trzeba zrezygnować z tego, co jest mniej opłacalne, czyli świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej – mówi radczyni prawna Paulina Grochowska, specjalizująca się m.in. w kwestii NPP. – A radcowie prawni są niestety często bardzo mocno pracą obłożeni. To raczej kwestia misji niesienia pomocy potrzebującym, a wówczas sprawa wynagrodzenia pozostaje bardziej w cieniu – dodaje.

Nie ulega wątpliwości, że pomoc prawną łatwiej świadczyć w sąsiedniej izbie w formie na odległość. Tymczasem, jak pisaliśmy niedawno na łamach „Rz”, resort sprawiedliwości pracuje nad wprowadzeniem teleporad w ramach NPP na stałe (wcześniej było to możliwe w pandemii).

Problem rozwiązany na odległość?

– Teleporada jest jak najbardziej wskazana i ułatwia życie zarówno radcy, jak i beneficjentowi. Pod warunkiem jednak, że podany w rozmowie stan faktyczny jest kompletny. Można się bowiem opierać tylko na słowach, a nie dokumentach. Może się okazać, że zaistnieje konieczność przedstawienia takich dokumentów osobiście lub mailowo. Dlatego teleporady są obarczone pewnym ryzykiem – mówi Ryszard Ostrowski.

Czytaj więcej

Zawody prawnicze

Prawnik walczy o pieniądze za dyżur. Adwokatura przyłącza się do pozwu

Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej zdecydowało o przystąpieniu do postępowania wytoczonego przez adwokata przeciw Skarbowi Państwa. Chodzi o wynagrodzenie za pełnienie dyżuru w postępowaniu przyspieszonym.

Na kwestię tę zwraca uwagę też Filip Czernicki.