W środę przed Trybunałem Konstytucyjnym w pełnym składzie strony wyłuszczyły swoje stanowiska, ale TK odroczył rozprawę. Problem prawny zostaje zatem nadal nierozstrzygnięty, a od wyroku TK zależy, czy zachowek mogą uzyskać tylko najbliżsi krewni czy także dalsi.
Przysługuje on jedynie najbliższym zmarłego, tj. małżonkowi, dzieciom (wnukom) oraz rodzicom spadkodawcy, gdyby byli powołani do spadku z ustawy. Zachowek to 1/2 wartości spadku dla potencjalnego spadkobiercy (małoletni ma prawo do 2/3), jaki by mu przypadł, gdyby nie został pominięty w testamencie. A więc gdy np. ojciec mający dwoje dzieci cały majątek zapisze jednemu, to drugie ma prawo do połowy „utraconej" części, tj. do 1/4 wartości spadku.
Czytaj więcej
Nadal aktualnym i dość powszechnym tematem blogów, forów prawnych jest możliwość uniknięcia zapłaty zachowku. Doradza się zawarcie umowy dożywocia, wydziedziczenie, zrzeczenie się dziedziczenia czy niegodność dziedziczenia.
Kodeks cywilny przewidział, że uprawniony do zachowku może umrzeć, zanim go uzyska do rąk (gdyby go uzyskał, wtedy mógłby nim swobodnie dysponować) i w art. 1002 k.c. stanowi, że roszczenie o zachowek przechodzi na spadkobierców osoby uprawnionej do zachowku tylko wtedy, gdy ci nowi spadkobiercy należą do osób uprawnionych do zachowku, ale po pierwszym spadkodawcy. Pytanie, czy dziedziczą ten zachowek spadkobiercy spoza tego wąskiego grona.
Dwie skargi konstytucyjne nie należą do tego kręgu, gdyż autorzy nie są spadkobiercami ustawowymi po pierwszym zmarłym, ale po L.C., która takim spadkobiercą była, ale spadku nie dostała i rozpoczęła proces o zachowek. W trakcie procesu jednak zmarła i w jej miejsce (na ogólnych zasadach procesowych) wstąpiły autorki skargi do TK. Sąd rejonowy oddalił ich powództwo, wskazując właśnie art. 1002 k.c. i to, że nie należały do kręgu osób uprawnionych do zachowku po pierwszym zmarłym, a roszczenie przysługujące L.C. wygasło w dniu jej śmierci i nie może być skutecznie dochodzone przez jej spadkobierców – skarżące. Sąd okręgowy podtrzymał to stanowisko.
