Kiedy radny może prowadzić działalność gospodarczą

Ograniczenia prowadzenia przez radnych działalności gospodarczej zostały zawarte w przepisach art. 24f [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=163433]ustawy o samorządzie gminnym[/link]. Dotyczą one różnorodnej działalności radnych, w razie gdyby miała ona związek z gminą lub jej majątkiem. Ustęp pierwszy przywołanego przepisu ustanawia generalną zasadę zakazującą radnemu prowadzenia (na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami) działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego tej jednostki samorządu terytorialnego, w której uzyskał mandat. Zakaz obejmuje także zarządzanie taką działalnością lub bycie przedstawicielem czy pełnomocnikiem w jej prowadzeniu.

[srodtytul]Zarządzanie działalnością gospodarczą[/srodtytul]

Definicji pojęcia „działalność gospodarcza” należy szukać w art. 2 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=236773]ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej[/link], który mówi, że jest to zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Pojęcie „zarządzanie” odnosi się do czynności o charakterze merytorycznym, organizatorskim oraz wywołującym określone skutki prawne. Zarządzaniem działalnością gospodarczą jest przede wszystkim pełnienie funkcji w organach zarządzających podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą [b](wyrok WSA w Lublinie z 2 lipca 2004 r., sygn. akt II SA/Lu 239/04).[/b]

Przykładem zarządzania działalnością gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego jest pełnienie przez radnego powiatu funkcji prezesa banku wykonującego obsługę finansową tej jednostki, polegającą na prowadzeniu rachunków, przyjmowaniu wkładów, udzielaniu kredytów, przeprowadzaniu bankowych rozliczeń pieniężnych itp. [b](tak NSA w wyroku z 2 kwietnia 2008 r., II OSK 63/08).[/b]

[srodtytul]Korzystanie z mienia[/srodtytul]

Dla stwierdzenia, czy radny wykorzystuje mienie komunalne do prowadzenia działalności gospodarczej istotne jest również wystąpienie związku pomiędzy działalnością radnego a tym mieniem. Innymi słowy, trzeba jednoznacznie stwierdzić, że mienie komunalne służy radnemu do wykonywania działalności gospodarczej. Sytuacja taka będzie miała miejsce np. w przypadku radnych, którzy dzierżawią od gminy grunty role do prowadzenia na nich gospodarstwa rolnego. Związek taki nie będzie miał natomiast miejsca w sytuacji, w której radny zawarł umowę o świadczenie usług na rzecz podmiotu, który działalność gospodarczą na mieniu komunalnym prowadzi lub jeżeli do swej działalności wykorzystuje mienie komunalne ogólnie dostępne (np. świadczenie usług przewozowych po drogach należących do gminy, korzystanie z należących do gminy przystanków).

[srodtytul]Radny prezesem spółki[/srodtytul]

Zarządzanie działalnością gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego odnosi się wyłącznie do działalności gospodarczej radnego prowadzonej przez niego na mieniu tej jednostki, w której sprawuje mandat. Radny nie może być również członkiem władz zarządzających lub kontrolnych i rewizyjnych ani pełnomocnikiem spółek handlowych utworzonych przez tę jednostkę samorządu terytorialnego. Nie oznacza to jednak zakazu zasiadania we władzach spółek utworzonych przez inne jednostki samorządowe. Zwrócił już na to uwagę[b] SN w wyroku z 10 stycznia 2003 r. (I PK 107/02)[/b], stwierdzając, że z dotychczasowych i aktualnie obowiązujących regulacji nie można wyprowadzić wniosku, że radny powiatu nie może być członkiem władz zarządzających spółki utworzonej przez gminę. Żadne bowiem racje nie przemawiają za takim rozumieniem ograniczenia, o którym mowa w art. 24f ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym (jego odpowiedników zawartych w przepisach ustawy o samorządzie powiatu i województwa). Jak podkreślił SN, trzeba mieć przede wszystkim na względzie, iż przepisy te, jako wprowadzające wyjątki od zasady swobody podejmowania zatrudnienia, winny być rozumiane i stosowane ściśle, a nie rozszerzająco.

[srodtytul]Użytkowanie wieczyste[/srodtytul]

W obowiązującym stanie prawnym istotę użytkowania wieczystego określa art. 233 kodeksu cywilnego. Użytkownik wieczysty może – w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie w użytkowanie wieczyste gruntu Skarbu Państwa lub należącego do jednostki samorządu terytorialnego – korzystać z niego, z wyłączeniem innych osób, oraz (w tych samych granicach) prawem tym rozporządzać. Z przepisu tego jasno zatem wynika, że użytkownik wieczysty może korzystać ze swego prawa nawet z wyłączeniem właściciela (chyba że co innego wynika z umowy). Ponadto prawo to jest przedmiotem swobodnego obrotu. Możliwość zbycia gruntu obciążonego tym prawem nie jest bowiem uzależniona od zgody właściciela.