Sądy powinny wrócić do pełnych sal rozpraw

Prezesi sądów powoli decydują się zwiększać liczbę sesji jawnych. A to oznacza, że mniej może być posiedzeń niejawnych. Te w czasie epidemii Covid-19 miały swoich zwolenników, ale też przeciwników.

Aktualizacja: 18.03.2022 11:03 Publikacja: 17.03.2022 18:43

Sądy powinny wrócić do pełnych sal rozpraw

Foto: Fotorzepa / Marian Zubrzycki

W 2020 r., w związku z epidemią Covid-19, na popularności zyskała instytucja posiedzeń niejawnych. Sędziom bardzo się podoba, bo dzięki niej można szybko kończyć sprawy. Stronom dużo mniej. Podobnie publiczności, która do sal rozpraw wejść nie mogła lub wejścia te były mocno reglamentowane.

– Instytucja posiedzeń niejawnych może być nadużywana – zauważa mecenas Piotr Pałka. Jako przykład podaje sprawę administracyjną, do której długo się przygotowywał. WSA nie przeprowadził nawet rozprawy.

– Odebraliśmy to jako pozbawienie nas prawa do sądu i nakłanianie do rezygnacji z tego prawa – mówi „Rzeczpospolitej". I dodaje, że powstaje pytanie, czy nie można było przeprowadzić rozprawy na odległość z jednoczesnym przekazem obrazu i dźwięku.

O tym, że w przyszłości taka forma posiedzeń powinna być stosowana jedynie wyjątkowo, jest przekonany adwokat Artur Pietryka z Kancelarii Wardyński i Wspólnicy.

Również sędzia Marek Celej z Sądu Okręgowego w Warszawie uważa, że najlepiej gdy do rozprawy dochodzi w sali rozpraw. Przy publiczności, nawet okrojonej ze względu na pandemiczne czasy.

Aneta Łazarska, sędzia Sądu Okręgowego w Warszawie i wykładowczyni Uczelni Łazarskiego w Warszawie, przypomina, że orzekanie na rozprawach powinno być zasadą.

– Gwarancja jawnego rozpatrzenia sprawy jest elementem składowym rzetelnego procesu zagwarantowanego przez art. 45 ust. 1 Konstytucji – zauważa. I wyjaśnia, że jawność postępowania chroni strony i społeczeństwo przed wymiarem sprawiedliwości sprawowanym w ukryciu czy za zamkniętymi drzwiami. To podstawowa gwarancja także bezstronności i niezawisłości sędziowskiej. Dzięki jej istnieniu możliwa jest również społeczna kontrola wymiaru sprawiedliwości.

– Orzekanie na posiedzeniu niejawnym jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy nie jest możliwa tzw. zdalna rozprawa. W praktyce zaś sądy dysponują sprzętem komputerowym, dostępem do internetu i programem umożliwiającym organizację zdalnej rozprawy. Sąd musiałby się zdobyć na wyjątkową ekwilibrystykę, aby wyjaśnić, dlaczego nie mógł przeprowadzić zdalnej rozprawy – uważa sędzia Łazarska.

Fundacja Court Watch Polska przyjrzała się sprawom toczącym się w czasie pandemii pod kątem ich jawności. Zdecydowana większość prezesów sądów – 94 proc. – wydała wówczas zarządzenia zmieniające zasady dostępu do budynków sądów. W zarządzeniach większości sądów – 88 proc. – znalazły się zapisy ograniczające wstęp publiczności. Z tego przeszło jedna trzecia – 35 proc. – wprost wykluczała udział publiczności w jawnych rozprawach i posiedzeniach sądu.

Praca, Emerytury i renty
Nie wszyscy uprawnieni dostaną 13. emeryturę w tej samej wysokości. Od czego zależy kwota?
Prawo karne
Rośnie przestępczość obcokrajowców. Potrzebna nowa strategia
Zawody prawnicze
Państwo nie chce już płacić milionów komornikom za przymusową emeryturę
Sądy i trybunały
Prawnicy kojarzeni z poprzednią władzą jednoczą siły. Inicjatywa wyszła z TK
Konsumenci
Jest pierwszy „polski” wyrok dotyczący sankcji kredytu darmowego