Dziecko w oknie życia. Jakie są procedury? Kiedy rodzicom grożą konsekwencje? „Rzeczpospolita” wyjaśnia

Dwulatek w oknie życia. Gdzie leży granica?

– Nie ma jednej, ogólnokrajowej ustawy dokładnie regulującej granicę wieku oddawanego dziecka. Zwyczajowo okna życia prowadzone są przez instytucje kościelne lub organizacje społeczne, a nie bezpośrednio przez państwo. To właśnie te instytucje mogą wprowadzić górną granicę wieku dziecka. Zwyczajowo jednak, oddawane są dzieci do 12. miesiąca życia – mówi adwokat Sylwia Angielska z Kancelarii Grube.

Adwokat Aleksandra Szymańska, która jest pełnomocnikiem babci Elizy, czyli dziewczynki, która w wieku 6 lat została pozostawiona w oknie życia potwierdza, że przepisy nie określają górnej granicy wieku dziecka, które może być pozostawione w oknie życia.

– Idea okien życia jest taka, aby rodzice lub opiekunowie dziecka, którzy z jakichś powodów nie mogą kontynuować osobistej pieczy nad tym dzieckiem, mogli znaleźć dla niego odpowiednią opiekę – mówi mec. Szymańska.

Czytaj więcej

Społeczeństwo

Sześciolatka w oknie życia. Sąd zdecydował, gdzie trafi dziecko

Sąd Rejonowy w Pułtusku zdecydował, że sześcioletnia dziewczynka, którą w ubiegłym tygodniu pozos...

Okno życia. Czy policja szuka rodziców lub opiekunów pozostawionego dziecka?

Jak wskazuje adwokat Sylwia Angielska, zasadą jest, że nie szuka się rodziców ani opiekunów dziecka pozostawionego w oknie życia. Pozostawienie bowiem dziecka w oknie życia traktowane jest jako anonimowe i dobrowolne zrzeczenie się praw rodzicielskich.

– Osoba pozostawiająca dziecko w oknie życia zrzeka się obowiązku opieki i na zawsze oddala z miejsca jego pozostawienia – mówi karnista dr hab. Mikołaj Małecki, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Na decyzję o poszukiwaniu rodziców lub opiekunów wpływ ma jednak stan zdrowia dziecka oraz ślady przestępstwa, np. oznaki przemocy czy zaniedbania.

– Jeśli stan zdrowia dziecka nie budzi podejrzeń, organy ścigania nie podejmują prób ustalenia tożsamości rodziców. Jeżeli natomiast istnieje podejrzenie popełnienie przestępstwa (np. znęcanie się, porzucenie w stanie zagrożenia życia), policja może wszcząć postępowanie, celem ustalenia tożsamości rodziców lub opiekunów – tłumaczy adwokat Sylwia Angielska.

Co grozi rodzicom lub opiekunom za pozostawienie dziecka w oknie życia? 

Adwokat Sylwia Angielska podkreśla, że w polskim prawie nie ma przepisów bezpośrednio regulujących funkcjonowanie okien życia. Pośrednio jednak można odnieść się do przepisu art. 210 par. 1 Kodeksu karnego, który stanowi, że „Kto wbrew obowiązkowi troszczenia się o małoletniego poniżej lat 15 albo o osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny osobę tę porzuca, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.” Jak jednak zaznacza mec. Angielska, ten przepis stosuje się tylko wtedy, gdy porzucenie dziecka wiąże się z narażeniem jego życia lub zdrowia. 

– W przypadku okna życia, dziecko pozostawione zostaje w bezpiecznym miejscu, gdzie od razu otrzymuje pomoc, z tego też względu brak jest podstaw do wdrożenia procedury ścigania z art. 210 k.k. – tłumaczy.

Czytaj więcej

Rzecz o prawie

Mikołaj Małecki: Okno życia = kara za porzucenie?

Czy rodzic, który zostawia dziecko w oknie życia, popełnia przestępstwo?

Zgadza się z tym karnista dr hab. Mikołaj Małecki. Jak podkreśla, porzucenie dziecka w oknie życia nie jest zostawieniem dziecka na pastwę losu w aspekcie troski o jego zdrowie czy życie. W związku z tym, nie stanowi czynu zabronionego, ponieważ zostawienie noworodka w oknie życia gwarantuje mu bezpieczeństwo i pozwala innym osobom – gotowym na niesienie dziecku pomocy – otoczyć je właściwą troską. Karalne nie jest także pochwalanie porzucenia w nim dziecka, nakłanianie do tego czy ułatwianie zostawienia dziecka.

Adwokat Aleksandra Szymańska walczy w postępowaniu karnym o to, aby osoby, które porzuciły dziecko, poniosły za to odpowiedzialność karną.

– W mojej ocenie, oprócz narażenia dziecka na utratę życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, na czym głównie skupiają się organy ścigania, pozostawienie dziecka ma także ogromny wpływ na jego zdrowie psychiczne. Porzucenie dziecka to dla niego trauma, która spowoduje poważne konsekwencje w dorosłym życiu – mówi adw. Szymańska.

Jak dodaje, w sprawie pozostawionej w wieku 6 lat Elizy prokuratura umorzyła postępowanie stwierdzając, że nie doszło do wypełnienia przesłanek przestępstwa porzucenia.

– Złożyłam zażalenie, czekam na wyznaczenie terminu posiedzenia i będę próbować przekonać sąd, że należy ponieść odpowiedzialność karną za pozostawienie tego dziecka w oknie życia – podkreśla mec. Szymańska.

Czytaj więcej

Komentarz

Mec. Joanna Parafianowicz: Skorzystanie z okna życia nie powinno być oceniane negatywnie

Pomiędzy porzuceniem dziecka bez opieki a pozostawieniem go w oknie życia różnica nie jest płynna...

Jak wygląda procedura po znalezieniu dziecka w oknie życia?

– Po pozostawieniu dziecka w oknie życia, dziecko trafia do szpitala na badania. Szpital zawiadamia sąd rodzinny, który rozpoczyna procedurę opiekuńczo-adopcyjną. Sąd tymczasowo może umieścić dziecko w pieczy zastępczej (np. w rodzinie zastępczej lub interwencyjnym ośrodku opiekuńczym) – mówi adwokat Sylwia Angielska.

Okno życia. Czy możliwe jest odzyskanie dziecka przez rodziców lub opiekunów?

Odzyskanie dziecka przez rodziców lub opiekunów jest możliwe, ale tylko przez krótki czas i pod pewnymi warunkami. Adwokat Angielska tłumaczy, że rodzice biologiczni mogą się zgłosić i ubiegać się o odzyskanie dziecka do momentu wydania decyzji o przysposobieniu (adopcji).

– Muszą natomiast udowodnić swoje rodzicielstwo (najczęściej przez test DNA) oraz wykazać, że są w stanie zapewnić dziecku opiekę i bezpieczeństwo. Sąd bada sytuację, a także powód oddania dziecka do okna życia i może przywrócić prawa rodzicielskie. Jeżeli zapadnie prawomocna decyzja sądu o przysposobieniu dziecka (adopcji pełnej) odzyskanie dziecka nie jest możliwe. Adopcja pełna trwale bowiem zrywa więzi prawne z rodziną biologiczną - mówi mec. Angielska.

Gdy jeden rodzic bez wiedzy drugiego oddaje dziecko do okna życia

W ocenie adwokat Aleksandry Szymańskiej rodzic, który nie miał świadomości, że ten drugi będzie chciał oddać dziecko do okna życia, będzie mógł je odzyskać.