Częstokroć znaczne kwoty zebrane przykładowo w postępowaniu egzekucyjnym są w świetle prawa przekazywane przez komornika do faktycznego władania dłużnika o ile pozostaje on we wspólnym gospodarstwie domowym z wierzycielem/wierzycielami alimentacyjnymi, zaspokajanymi w tych postępowaniach przed innymi wierzycielami. W sytuacji, gdy masa majątkowa dzielona na wierzycieli jest znaczna i w związku z tym, każdy z nich uzyska wnioskowane środki, sytuacja nie wydaje się problematyczna. Najczęściej jednak środków nie wystarcza dla wszystkich wierzycieli i wówczas pojawienie się w postepowaniu wierzycieli alimentacyjnych przekreśla albo ogranicza możliwość zaspokojenia wierzycieli oczekujących na spłatę w dalszej kolejności. Wówczas istna okazuje się możliwość weryfikacji prawidłowości działania wierzyciela alimentacyjnego.
Czytaj więcej
Jak uzyskać alimenty na dziecko? Co decyduje o wysokości świadczenia? Od kiedy i do kiedy należy...
Zgodnie z treścią art. 1025 KPC, z kwoty uzyskanej z egzekucji podlegają zaspokojeniu wskazane kolejno grupy wierzytelności – i tak w pierwszej kolejności spłacane są koszty egzekucyjne a już w drugiej – należności alimentacyjne i dopiero dalej – następni wierzyciele (również we wskazanej w przepisie kolejności). Sformułowanie tego przepisu nie pozostawia wątpliwości – przy podziale sumy uzyskanej z egzekucji kolejności tej nie można zmienić, w tym jak wynika z orzecznictwa – również na podstawie zasad współżycia społecznego. Umowne regulowanie wysokości alimentów należnych przykładowo od rodziców uprawnionym dzieciom nie jest kwestionowana, gdyż wynika wprost z brzmienia art. 138 KRO. Może jednak zaistnieć sytuacja, że wysokość świadczenia (alimentów) przekracza wysokość alimentów wynikających z art. 135 KRO.
Powyżej powołany przepis nie definiuje co należy rozumieć przez „należności alimentacyjne”. Przyjmuje się zasadniczo, że definiując należność alimentacyjną na potrzeby art. 1025 § 1 pkt 2 kpc, należy wskazać, że należność ma taki charakter, jeśli źródłem powstania zobowiązania, z którego wynika, jest stosunek prawnorodzinny (pokrewieństwo, powinowactwo), a treścią tego zobowiązania jest dostarczanie środków utrzymania. Przy takim zdefiniowaniu należności alimentacyjnej w kategorii drugiej będą zaspokajane również te należności, które są w ten sposób kwalifikowane przez KRO (Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy) (tak kom. art. 1025 KPC t.8 red Flaga – Gieruszyńska 2021, wyd 1). Wynikać mogą z uregulowań materialnoprawnych zawartych w przepisach KRO (art. 27, 128–1441) oraz ze stosunków cywilnoprawnych objętych przepisami KC (art. 444 § 1–3, art. 446 § 2, art. 903, 938) – choć tutaj z zastrzeżeniami - i są stwierdzone tytułem wykonawczym albo tytułem zabezpieczającym wydanym na podstawie art. 753 i 7531 § 1 pkt 1 KPC (tak: komentarz do art. 1025 pod red Szanciło/Szymańska – Grodzka, 2019).
Z kwoty uzyskanej z egzekucji zaspokaja się wierzytelności według zasady uprzywilejowania, tj. z uwzględnieniem hierarchii poszczególnych kategorii wierzytelności co skutkuje tym, że wierzytelność zaliczoną do kategorii wcześniejszej zaspokaja się w pełny sposób bez względu na to, czy dla zaspokojenia należności z następnej kategorii zostaną zaspokojone (por. uzasadnienie uchw. SN z 18.8.1968 r., III CZP 56/68, OSNCPiUS 1969, Nr 3, poz. 44). Powyższe rozwiązanie stwarzać może pokusę kreowania przez dłużnika swoistego zabezpieczenia (faktycznie) na swoją rzecz „kosztem” pozostałych wierzycieli. Istotne jest, że zgodnie z prawem organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym (art. 804 KPC). Również nadzór jurysdykcyjny prowadzony w postepowaniu egzekucyjnym na podstawie art. 759 § 2 KPC, nie powinien zasadniczo obejmować tych kwestii.
