Powinniśmy obserwować je z uwagą, są bowiem oznaką pękania putinizmu. Co zaś się nowego wyłoni, będzie miało kapitalne znaczenie dla naszego rejonu świata.

Rysy widać zresztą nie tylko na putinizmie, ale także na fundamencie państwa rosyjskiego, czyli koncepcji finansowania go ze sprzedaży surowców energetycznych. Brakuje reform strukturalnych, które mogłyby uwolnić Rosję z jarzma węglowodorów, choć zapowiadali je zarówno Putin, jak  i Miedwiediew. Wskaźniki demograficzne są na zatrważającym poziomie, dynamikę społeczną zaś spętały absurdalne przepisy.

1

Putin odwołał ostatnio wiele spotkań i wizyt, a kiedy już przybył do Turcji, miał wyraźne kłopoty z siadaniem. W tym czasie rosyjskie media ogłosiły planowaną zmianę wizerunku przywódcy z dziarskiego macho na stabilnego ojca narodu. Nie będzie zatem więcej nagiego torsu podczas konnej przejażdżki, miotania się po macie w pojedynku dżudo, pilotowania myśliwca, łowienia zębami monety w misie jogurtu i innych mołojeckich póz. Ojcu narodu wszak nie przystoją, a nieoficjalnie – Putin już by im nie podołał?

Kiedy władca słabnie, uaktywniają się dworskie koterie. Dotąd były rozgrywane przez wodza, jedna kontrolowała drugą. To ów balans sił, a nie twarda ręka Władimira Władimirowicza, jest sekretem stabilności władzy na Kremlu i płynnej sukcesji z Putina na Miedwiediewa, a potem z Miedwiediewa na Putina. Teraz, podobnie jak za końcówki Jelcyna, bufor słabnie, a to wezwanie do podskórnej wojny domowej na szczytach władzy.

2

Koterie są skorelowane z ośrodkami kierowniczymi administracji oraz dochodowymi gałęziami gospodarki. Jedni komentatorzy utrzymują, że lepsze pozycje do boju zajęli „liberałowie" (Czubajs, Kudrin, Gref, Abramowicz, Deripaska). To Ministerstwo Finansów, Bank Rosji, Sbierbank plus trzy holdingi przemysłowe: Evraz, Basic Elements i  Onexim. Inni z kolei wskazują na „beton" jako grupę dominującą (Sieczyn, Patruszew, Donskoj). To Rada Bezpieczeństwa Narodowego, FSB i koncern zbrojeniowy Rosoboronoexport. Są jeszcze „neutralni" (Iwanow, Naryszkin, Miller, Bastyrkin). Stoją za nimi: Komitet Śledczy Federacji Rosyjskiej, Gazprom, Jedna Rosja. Można jeszcze wskazać Grupę Miedwiediew czy bezpośrednich współpracowników prezydenta Putina.