Tomasz Pietryga: Reforma prokuratury. Nowe otwarcie po wyborach prezydenckich?

Przygotowywana przez działającą przy ministrze sprawiedliwości komisję kodyfikacyjną reforma prokuratury może być, analogicznie jak w przypadku reformy sądownictwa, „starterem” układanym pod nową sytuację polityczną po wyborach prezydenckich.

Publikacja: 25.02.2025 04:49

Tomasz Pietryga: Reforma prokuratury. Nowe otwarcie po wyborach prezydenckich?

Wrocław, 20.02.2025. Minister sprawiedliwości, prokurator generalny Adam Bodnar podczas konferencji poprzedzającej spotkanie w ramach cyklu debat nt. „Sprawny wymiar sprawiedliwości – silna gospodarka. Debaty Ministra Adama Bodnara z przedsiębiorcami”

Foto: Maciej Kulczyński/PAP

Zmiany przygotowywane przez komisję mają trafić na biurko Adama Bodnara w czerwcu. A twarde prace nad nimi zapewne rozpoczną się po wcześniejszym udrożnieniu procesu legislacyjnego. Bez tego wprowadzenie tak „wrażliwej politycznie” reformy wydaje się niemożliwe.

Czytaj więcej

Jest projekt ustawy o rozdzieleniu ministra sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego

Podejście do reformy prokuratury nie jest jednak dziś spójne. Podczas gdy eksperci komisji prowadzą prace nad kompleksowymi zmianami, Komitet Stały Rady Ministrów przyjął w grudniu rządowy projekt zmierzający do rozdziału funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego oraz zapewnienia autonomii budżetowej dla tej instytucji. Nie wiadomo dziś, czy prace nad reformami będą finalnie skoordynowane, czy jak w przypadku sądów – niekoniecznie. Rządowy projekt zapewne wkrótce trafi do Sejmu, podczas gdy komisyjny jest wciąż na wczesnym etapie prac legislacyjnych.

Czytaj więcej

Rewolucja w prokuraturze. Rozdział funkcji to dopiero początek

Co zmieni się w pracy prokuratorów?

Jeżeli co do zerwania unii personalnej MS i PG istnieje spór prawny i polityczny, to w kwestii konieczności strukturalnej przebudowy prokuratury i zdefiniowania na nowo prokuratorskiego urzędu nie ma żadnych wątpliwości. Oczywiście, pozostają różne podejścia. Na pewno dobrym rozwiązaniem, proponowanym przez komisję, jest próba wzmocnienia niezależności liniowych prokuratorów, bo trudno przypuszczać, aby politycy pozbyli się całkowitej kontroli nawet nad niezależnym PG, który ma być powoływany i odwoływany przez Sejm.

Czytaj więcej

Panel prawników

To pierwszy krok do przywrócenia niezależności prokuraturze. Eksperci oceniają pomysł Bodnara

Prokuratorzy w terenie narażeni są na wpływ i naciski podczas prowadzonych śledztw. Dlatego koncepcja wprowadzenia jednolitego statusu prokuratora, który nie musiałby kalkulować swojego awansu czy delegacji z wykonywaną pracą, czy kompletnego „gospodarza” prowadzonego postępowania, za którym podąża sprawa, nawet jeśli został przeniesiony w inne miejsce pracy – to wszystko rozwiązania zmierzające w stronę poszerzania indywidualnej niezależności śledczych.

Czy prokuratorskie rozliczenia okażą się ważniejsze?

Oczywiście, diabeł tkwi w szczegółach. W prokuraturze, podobnie jak w sądach, mocny jest nurt rozliczeniowy, a w nim personalne oczyszczenie z ludzi związanych z PiS jest priorytetem. Na wyższych szczeblach ciągle gorący jest spór o fotel prokuratora krajowego i tocząca się wokół niego batalia prawna. Ten klimat rozdartej prokuratury nigdy nie będzie sprzyjał takiej reformie, prokuratorska jedność ma znaczenie.

Czytaj więcej

Komisja Wenecka o rozdziale urzędu Prokuratora Generalnego i Ministra Sprawiedliwości

Przez ostatnie dekady pomysłów na prokuraturę było wiele. Trendy zmieniały się w zależności od cykli politycznych. Nigdy nie udało jej się wybić na niezależność, choć ambitne plany wskazywały nawet na konieczność wpisania jej do konstytucji.

Czy reforma komisji będzie kolejnym ambitnym projektem, który zniknie z radarów przy silniejszym politycznym wstrząsie? Czy okaże się reformą, który realnie naruszy schemat prokuratury koniunkturalnej, podatnej na polityczne naciski? To pytania wciąż otwarte. Poczekajmy, co z tego wyjdzie.

Czytaj więcej

Prokurator Kazimierz Olejnik: Po czasach pisowskich jesteśmy w sytuacji rewolucyjnej

Zmiany przygotowywane przez komisję mają trafić na biurko Adama Bodnara w czerwcu. A twarde prace nad nimi zapewne rozpoczną się po wcześniejszym udrożnieniu procesu legislacyjnego. Bez tego wprowadzenie tak „wrażliwej politycznie” reformy wydaje się niemożliwe.

Podejście do reformy prokuratury nie jest jednak dziś spójne. Podczas gdy eksperci komisji prowadzą prace nad kompleksowymi zmianami, Komitet Stały Rady Ministrów przyjął w grudniu rządowy projekt zmierzający do rozdziału funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego oraz zapewnienia autonomii budżetowej dla tej instytucji. Nie wiadomo dziś, czy prace nad reformami będą finalnie skoordynowane, czy jak w przypadku sądów – niekoniecznie. Rządowy projekt zapewne wkrótce trafi do Sejmu, podczas gdy komisyjny jest wciąż na wczesnym etapie prac legislacyjnych.

Pozostało jeszcze 83% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Opinie Prawne
Adrian Rycerski: Poręczenie w formie bitcoina? Prokuratura może mieć problem
Opinie Prawne
Piotr Szymaniak: Ofiara chyba tylko wtedy nie przyczyni się do tragedii, jeśli nie wyjdzie z domu
Opinie Prawne
Michael McGrath: Ofiary przestępstw muszą być chronione w całej UE
Opinie Prawne
Piotr Aleksiejuk: Czy mamy do czynienia ze zmianą podejścia szefa KAS do fundacji rodzinnej?
Opinie Prawne
Bartosz Łabęcki, Łukasz Wieczorek: Wiedza o AI pomoże okiełznać nie tylko chińskiego smoka