Małgorzata Kurzynoga: Krytyczna ocena stanowiska Prezydenta RP wobec parytetów w sporcie

Uzasadnienie wątpliwości Prezydenta RP wydaje się niespójne. W największym skrócie opiera się na twierdzeniu o nieproporcjonalności sankcji (pozbawienie finansowania) w sytuacji braku możliwości realizacji parytetów. Interesujące jest, że w toku procesu legislacyjnego uwagi krytyczne co do twardego mechanizmu sankcyjnego zgłosiło tylko kilka związków sportowych, w tym związki znane z dużego udziału kobiet odnoszących sukcesy na arenie międzynarodowej.

Ustawa z 21.11.2024 r. o zmianie ustawy o sporcie

Ustawa z 21.11.2024 r. o zmianie ustawy o sporcie oraz niektórych innych ustaw przewiduje m.in. wprowadzenie polityki, która ma zapewnić bardziej zrównoważoną reprezentację płci w zarządach polskich związków sportowych (PZS) i zwiększenia udziału kobiet w procesach decyzyjnych w PZS. W przypadku zarządów liczących od 2 do 5 członków ustawa zakłada, że w ich skład będzie wchodzić nie mniej niż jedna kobieta i nie mniej niż jeden mężczyzna. W przypadku zarządów PZS liczących 6 i więcej członków przewiduje się, że reprezentacja każdej z płci będzie wynosić co najmniej 30%. Wymóg 30% reprezentacji każdej z płci ma dotyczyć również organów kontroli wewnętrznej PZS. Aby zapewnić skuteczność tych rozwiązań, ustawa zakłada, że PZS, który nie spełni wymogów kwoty płci w zarządach PZS nie może uzyskać finansowania lub dofinansowania realizacji zadań ze środków budżetu państwa oraz z państwowych funduszy celowych.

Skierowanie ustawy do Trybunału Konstytucyjnego

Prezydent RP 23.12.2024 r. skierował do Trybunału Konstytucyjnego w trybie kontroli prewencyjnej powyższą ustawę. Wątpliwości Prezydenta RP budzi m.in. wprowadzana przez ustawę bezwarunkowa sankcja za niewypełnianie przez PZS obowiązków posiadania składu zarządu i organu kontroli wewnętrznej o określonym, ustawowym parytecie płci – w postaci niemożności uzyskania przez PZS finansowania lub współfinansowania zadań ze środków budżetu państwa oraz z państwowych funduszy celowych, w tym uzyskania dofinansowania, o którym mowa w art. 29 ustawy o sporcie.

Czytaj więcej

Prawo w Polsce

Andrzej Duda wysyła ustawę do TK. Poszło o karę za brak parytetu płci

Prezydent Andrzej Duda skierował do Trybunału Konstytucyjnego w trybie kontroli prewencyjnej nowelizację ustawy o sporcie.

W opinii Prezydenta RP wprowadzenie idei zrównoważonej płci w reprezentacji PZS powinno się odbywać w sposób realny i elastyczny. Zdaniem Prezydenta RP nie można przyjmować ex lege, że każde niewcielanie jej w życie wynika ze złej woli i musi automatycznie podlegać dotkliwej sankcji w postaci całkowitej niemożności uzyskania finansowania na działalność danego związku. Sankcja w postaci nieudzielenia finansowania spowodować może wymierne, dolegliwe skutki. PZS, w stosunku do którego zostanie zastosowany, może mieć realne problemy z funkcjonowaniem, łącznie z koniecznością zaprzestania działalności statutowej. Środki z budżetu państwa i państwowych funduszy celowych są niejednokrotnie najistotniejszym finansowaniem, w oparciu o które podmiot ten prowadzi swoją działalność. Zdaniem Prezydenta RP ustawodawca wprowadzając sankcje nie może pomijać istnienia obiektywnych okoliczności, które uniemożliwiają polskiemu związkowi sportowemu wykonania nałożonych obowiązków. W ocenie Prezydenta RP zakwestionowane rozwiązanie, z uwagi na sposób jego ujęcia, jest bardzo dotkliwe i nieproporcjonalne w stosunku do celów, których osiągniecie przewiduje ustawodawca, co koliduje z wyprowadzaną z art. 2 Konstytucji zasadą proporcjonalności.

Prawo Unii Europejskiej

Zagadnienie dostępu kobiet do stanowisk kierowniczych w organizacjach sportowych dostrzega się na poziomie UE. Już w październiku 2013 r. grupa ekspertów UE opracowała Zasady dobrego zarządzania w dziedzinie sportu w UE („Principles for Good Governance of Sport in the EU”), w których zwrócono uwagę, że zmiany demograficzne i społeczne w Europie i poza nią wymagają od organizacji sportowych rozważenia, czy istniejące polityki inkluzywności, strategie różnorodności i poziomy reprezentacji we wszystkich grupach pozostają odpowiednie i odzwierciedlają ich uczestników i społeczeństwo w ogóle. Szczególną kwestią w tym zakresie jest dostęp kobiet do stanowisk kierowniczych w organizacjach sportowych w kontekście szerszej debaty na temat płci w Europie i na szczeblu międzynarodowym.

Zasada równości we władzach organizacji sportowych znajduje odzwierciedlenie w prawie unijnym soft law.

Na równouprawnienie płci w procesie decyzyjnym w sporcie wskazuje Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 2.02. 2017 r. w sprawie zintegrowanego podejścia do polityki w dziedzinie sportu: dobre zarządzanie, dostępność i uczciwość (2018/C 252/01). W pkt 43 tej Rezolucji PE zaakcentował, że zintegrowane podejście do równouprawnienia płci w sporcie może pomóc w unikaniu stereotypów i tworzeniu pozytywnego środowiska społecznego dla wszystkich obywateli. Następnie PE wskazał, że z zadowoleniem odnosi się do inicjatyw sprzyjających równouprawnieniu płci i równemu udziałowi kobiet i mężczyzn w procesach decyzyjnych w sporcie (w ang. wersji rezolucji equal participation in decision-making roles in sports), umożliwiających kobietom parającym się sportem godzenie życia rodzinnego i zawodowego, a także zmierzających do zniwelowania różnic w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn oraz w wysokości przyznawanych nagród, jak również sprzyjających walce ze wszystkimi rodzajami stereotypów płciowych i wszelkimi formami napastowania w sporcie. W przytoczonym fragmencie Rezolucji uwagę zwraca, że PE rekomenduje nie tylko wzmocnienie płci niedostatecznie reprezentowanej w procesie decyzyjnym w sporcie, ale wprost wskazuje na równy podział płci w tym zakresie.

Czytaj więcej

Sport

Sportowcy kontra Andrzej Duda. Prezydent wywołał burzę i podzielił środowisko

Andrzej Duda odesłał do Trybunału Konstytucyjnego nowelizację ustawy o sporcie i podzielił środowisko. Prezydent poszedł na rękę działaczom, więc głos podnieśli sami sportowcy - aktywni oraz byli.

Na podjęcie działań w obszarze zapewnienia udziału kobiet na stanowiskach kierowniczych w sporcie zwrócono uwagę w Rezolucji PE z 23.11.2021 r. w sprawie polityki UE w dziedzinie sportu (2021/2058(INI)). W ramach postulatów zatytułowanych „Odnowienie dobrego zarządzania i uczciwości” w pkt 25 Rezolucji PE wzywa międzynarodowe, europejskie i krajowe organy zarządzające sportem oraz zainteresowane podmioty do wdrożenia środków dotyczących różnorodności i inkluzywności, w szczególności do zajęcia się problemem niewielkiej liczby kobiet na stanowiskach kierowniczych i w zarządach. Ponadto, PE apeluje do wszystkich podmiotów działających w dziedzinie sportu o osiągnięcie odpowiedniego poziomu reprezentatywności i profesjonalizacji jako warunku wstępnego umożliwiającego udział w zbiorowych procesach decyzyjnych (pkt 26).

Niespójne uzasadnienie wniosku prezydenta Andrzeja Dudy

W kontekście opisanego wyżej podejścia UE odnośnie do równouprawnienia płci na stanowiskach kierowniczych w sporcie i związanego z tym wzmacniania roli kobiet w tym obszarze wątpliwości budzi stanowisko Prezydenta RP, który skierował do TK ustawę wprowadzającą między innymi parytety płci we władzach związków sportowych. Uzasadnienie wątpliwości Prezydenta RP jest momentami wewnętrznie sprzeczne. Opiera się na twierdzeniu o nieproporcjonalności sankcji w sytuacji braku możliwości realizacji parytetów. Podkreśla potrzebę wprowadzenia idei zrównoważonej płci w sposób realny i elastyczny. Tyle, że w tym samym wniosku powoływany jest środek miękkiego oddziaływania (Kodeks Dobrego Zarządzania dla PZS przyjęty w 2017 r. przez Ministra Sportu i Turystyki), który, nie miał charakteru wiążącego. Spowodowało to, że znaczna część PZS nie wdrożyła wytycznych tego kodeksu odnoszących się do kwestii udziału kobiet w organach decyzyjnych (str. 2 wniosku). Poza tą konstatacją (która jest przecież przeciwna ostatecznym konkluzjom Prezydenta RP) wniosek nie zawiera jakiejkolwiek analizy skuteczności dotychczas stosowanych środków. Do wykazania naruszenia zasady proporcjonalności wymagane jest zaś przynajmniej mocne uprawdopodobnienie, że mniej ingerujący środek pozwoliłby osiągnąć zakładany cel regulacji. Tylko dolegliwość nieproporcjonalna ze względu na cel jej wprowadzenia uzasadnia twierdzenie o niezgodności regulacji z art. 2 Konstytucji RP (wyrok TK z 14.10.2009 r., Kp 4/09).