Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród adwokatów i aplikantów adwokackich muszą budzić zdziwienie. Tyle w nich niekonsekwencji, z której udzielający odpowiedzi najwyraźniej nie zdawali sobie sprawy.
Od lat na pytanie o możliwość połączenia zawodów adwokata i radcy prawnego adwokaci udzielają odpowiedzi przeczącej. Takie stanowisko jest zresztą także motywem przewodnim kolejnych krajowych zjazdów adwokatury. Ewentualne dokonanie przez ustawodawcę takiego połączenia jest traktowane jako największe zagrożenie dla adwokatury.
Trzeba przy tym pamiętać, że podstawowym argumentem zwolenników połączenia jest zanikanie różnic między zawodem adwokata i radcy prawnego. Możemy zachować swoją odrębność jedynie wtedy, gdy takie różnice będziemy mogli wykazać. Dlatego budzą zdziwienie kolejne odpowiedzi na pytania zadane w ankiecie. Większość ankietowanych adwokatów wyraża bowiem wolę wykonywania zawodu w formie prawnej spółek kapitałowych oraz w ramach stosunku pracy. Ta pierwsza możliwość jest także dopuszczana przez oceniającego wyniki ankiety adw. prof. Macieja Gutowskiego.
Na pewno nie osobiście
Zawód adwokata jest klasycznym przykładem zawodu wolnego. Wśród wielu jego cech podawanych w literaturze jako podstawową wskazuje się osobisty charakter świadczonych usług. Trudno jednak wyobrazić sobie taki osobisty charakter w sytuacji, gdy umowa zawierana jest z innym podmiotem niż osoba świadcząca te usługi. Z tego właśnie powodu adwokat może wykonywać zawód jedynie osobiście albo korzystając z formy prawnej spółki osobowej. Osobisty charakter świadczonej pomocy wymusza określoną formę prawną wykonywania zawodu. W spółce kapitałowej np. klient zawierałby umowę ze spółką, która następnie zlecałaby wykonywanie usług swojemu pracownikowi. O świadczeniu zawodu osobiście w takiej sytuacji nie ma już mowy. Trudno zakazać świadczenia tego typu usług, ale na pewno nie jest to już osobiste udzielanie pomocy prawnej.
Podnoszony przez mec. Macieja Gutowskiego argument dotyczący zasady wolności gospodarczej jest wątpliwy. Wolność gospodarcza zagwarantowana w art. 22 konstytucji jest ograniczana, gdy ustawodawca zwykły uznaje istnienie ważnego interesu publicznego dla takiego ograniczenia. Dotyczy to niekiedy także formy prawnej, w której może być prowadzona działalność. Przykładem może być zadekretowana w odpowiednich ustawach forma prawna działalności bankowej i ubezpieczeniowej. Ze względu na bezpieczeństwo obrotu może być prowadzona wyłącznie w formie spółki akcyjnej. Wykonywanie zawodu adwokata powinno być oparte na osobistym zaufaniu pomiędzy klientem a adwokatem. I to w interesie klientów, a nie adwokatów, forma prawna usług adwokackich powinna gwarantować bezpośredniość i osobiste zaufanie do osoby je świadczącej.
