Radosław Zubek: To, jak zostanie spisana umowa koalicyjna, zdecyduje o powodzeniu nowego rządu

Warto zwrócić uwagę na dwie kluczowe lekcje płynące z doświadczeń innych państw, w których powstają rządy koalicyjne.

Lekcja pierwsza: umowa koalicyjna musi dotyczyć programu

Pierwszy wniosek jest taki, że koalicje rządzą o wiele sprawniej, jeśli umowa nie dotyczy tylko podziału stanowisk, ale zawiera także uzgodnienia o charakterze programowym. I nie chodzi tu bynajmniej o podanie kilku ogólników, ale o stworzenie listy konkretnych kompromisowych rozwiązań. Badania empiryczne pokazują, że wielopartyjne koalicje, które spisują szczegółowy program i ogłaszają go publicznie, są w stanie wdrożyć więcej istotnych zmian w polityce społeczno-gospodarczej niż te, które takiego programu nie przygotowały.

Czytaj więcej

Polityka

Nowy rząd coraz bliżej. Co o nim wiemy?

Kandydat na marszałka Sejmu zostanie ogłoszony w przyszłym tygodniu. Liderzy KO, Lewicy i Trzecie...

Jak tłumaczyć ten efekt? Trzeba pamiętać, że partnerzy koalicyjni może i tworzą wspólny rząd, ale w wyborach przeważnie startują oddzielnie. Interes wyborczy w naturalny sposób popycha każde z ugrupowań koalicyjnych i jej ministrów do koncentrowania się na tym, aby ostateczne decyzje rządu były jak najbliższe interesom ich elektoratów.

Taki oportunizm partyjny można ograniczyć, zawierając umowę programową. Umowa nie tylko przypomina partnerom, do czego się zobowiązali, ale także ułatwia śledzenie, jak realizowane są kompromisy w poszczególnych dziedzinach. To z kolei obniża ryzyko poważnych konfliktów i zwiększa szanse na osiągnięcie wspólnych koalicyjnych celów. Ten pozytywny efekt umowy jest szczególnie silny, gdy partnerzy różnią się w wielu kwestiach.

Lekcja druga: najważniejsze kwestie sporne należy rozstrzygnąć przed powstaniem rządu

Druga lekcja jest taka, że porozumienie koalicyjne powinno w miarę możliwości rozstrzygać najważniejsze kwestie sporne między partiami tworzącymi rząd. Zawieranie kompromisów w obszarach, w których partie prezentują odmienne stanowiska jest oczywiście trudne i czasochłonne. Wymaga również specjalistycznej wiedzy i przygotowania. Ciężko jest oprzeć się pokusie, aby odsunąć kłopotliwe rozstrzygnięcia w czasie.

Najnowsze badania empiryczne pokazują jednak, że lepiej dla koalicji rządowych, aby kwestie sporne rozstrzygnąć przed stworzeniem rządu. Koalicje, które podjęły taki trud na tym wczesnym etapie, charakteryzują się generalnie większą stabilnością i trwałością niż te, które tego nie zrobiły. Okazuje się też, iż samo zapisanie w umowie procedur, którymi koalicja będzie się kierować w rozwiązywaniu konfliktów, nie wydłuża wcale życia wielopartyjnym koalicjom.

Czytaj więcej

Polityka

Dlaczego partie powinny ujawniać umowy koalicyjne

Umowa koalicyjna partii leżąca u podstaw tworzenia rządu bądź jego rekonstrukcji ma charakter pub...

Relacja z debaty

Bezpieczeństwo i rozwój nowych źródeł energii

Zobacz teraz

Odwaga w zawieraniu trudnych kompromisów już w czasie negocjacji pozytywnie wpływa na stabilność rządów, ponieważ koalicje i tak nie uciekną od drażliwych tematów, a znalezienie satysfakcjonujących kompromisów jest znacznie prostsze, gdy na stole negocjacyjnym leżą wszystkie najważniejsze kwestie.

Wnioski dla koalicji KO-TD-NL narzucają się same. Nie spieszyć się, negocjować konkrety i już dziś mieć odwagę zawrzeć kompromisy w trudnych sprawach.