Potrzebny pierwszy krok

Historia ma często frustrujący nas przywilej. Nie można jej już zmienić. Ale bez wątpienia ma też swój pozytywny aspekt – możemy, a nawet powinniśmy ją badać, analizować, interpretować, a przede wszystkim uczyć się na jej błędach, a także jej sukcesach. Rocznica traktatu elizejskiego skłania do refleksji, refleksji, której tak często w naszym regionie brakowało

Wnioski z historii

Dzięki dobrej woli i przyjaźni możliwa jest poprawa relacji międzypaństwowych, tak, być może teraz my potrzebujemy odważnych środkowoeuropejczyków, którzy doprowadzą do ostatecznego zakończenia sporów i konfliktów w naszym regionie i rozpoczną okres pełnej, korzystnej dla nas wszystkich, współpracy – podobnie jak stało się to pięćdziesiąt lat temu na Zachodzie. Także po to, by jak najlepiej wykorzystać szanse, jakie stoją dzisiaj przed nami. Sukces Wyszehradu pokazuje, że jest to możliwe.

Gdy pochylimy się uważniej nad naszą historią, widzimy, że mimo drogi, którą już przeszliśmy, nadal potrzebujemy historycznego pojednania. Gdy spróbujemy ocenić siebie bardziej chłodno, to zapewne będziemy musieli przyznać, że każdy środkowoeuropejski naród mógłby wymienić choć jedną krzywdę, którą wyrządził sąsiadowi. Wielowiekowe doskonałe relacje polsko-węgierskie, w których tylko czasami na siłę szukamy jakichś sporów w odległej historii, mogą stanowić wzór tego, jak urządzić stosunki dobrosąsiedzkie. Wśród przywódców państw Europy Środkowej potrzebujemy takich, dla których fundamentem działań będzie wzajemny szacunek i uznanie, bez podejrzliwości wobec sąsiadów, wzajemna życzliwość i myślenie również w kategoriach regionalnych i europejskich interesów.

Chyba w żadnej innej części Europy nacjonalizm nie dokonał takich zniszczeń jak u nas. Duża część kart historii poprzednich stu lat zapisana jest konfliktami małych państw, które próbowały umacniać swoją niepewną tożsamość poprzez agresywny nacjonalizm, przy tym jednocześnie samemu doświadczając okrucieństwa strasznych totalitaryzmów. Te doświadczenia nie ustrzegły nas jednak przed kolejnymi tragediami. Świeżo mamy w pamięci szczególnie bolesne doświadczenia rozpadającej się Jugosławii z lat 90. ubiegłego wieku. Zamiast współpracy – wojna, zamiast solidarności – zniewolenie, zamiast budowy społeczeństwa obywatelskiego – konflikty, zamiast różnorodności kulturowej – wysiedlenia i czystki etniczne. Te zdarzenia wypełniały przecież karty niedawnej historii końca poprzedniego wieku.

W nadchodzących latach możemy wiele zmienić na lepsze. Także węgierski Rok Europy Środkowej jest okazją, by nie tylko wspominać, lecz także dyskutować na temat dzielących oraz łączących nas opinii i doświadczeń, budując w ten sposób podstawę historycznego pojednania. Świadomi jesteśmy, że nie osiągniemy tego z dnia na dzień. Ale musimy konsekwentnie takie działania podejmować, a kolejnych okazji do dyskusji nie będzie w naszym regionie brakowało. Już wkrótce setna rocznica wybuchu pierwszej wojny światowej, która w historii narodów naszego regionu była przecież wyjątkową cezurą.
Podczas wrześniowego spotkania między Adenauerem i de Gaulle’em od razu nawiązała się nić przyjaźni. Mimo to w ciągu kolejnych czterech lat spotkali się oni jeszcze piętnaście razy i wymienili aż czterdzieści listów, zanim doszło do aktu podpisania traktatu. Każdy proces rozpoczyna się od pierwszego kroku – ktoś musi go zrobić. Nabierzmy odwagi!

Krzysztof Kwiatkowski był ministrem sprawiedliwości. Jest wiceprzewodniczącym Polsko-Węgierskiej Grupy Parlamentarnej. Tibor Navracsics jest wicepremierem i ministrem administracji i sprawiedliwości Węgier.