Mikołaj Raczyński: Amerykańska pułapka. Cła nie wzmocnią pozycji USA

Amerykańskie próby ograniczenia deficytu handlowego za pomocą ceł i protekcjonizmu stoją w sprzeczności z ich globalną pozycją gospodarczego lidera. Kontynuując ten kierunek, USA ryzykują utratę przewagi, którą same przez dekady budowały. W tym coraz mniej przewidywalnym układzie swoje miejsce na nowo musi określić także Europa.

Potrzebny nam dystans

Wokół amerykańskiej gospodarki koncentruje się dziś wiele niepewności: zapowiedzi nowych ceł, propozycje zmian polityki fiskalnej. Debata publiczna pełna jest emocjonalnych i często sprzecznych komentarzy. Tym bardziej warto spojrzeć na te procesy z dystansu – z wyższego poziomu, przez pryzmat strukturalnych mechanizmów, które definiują pozycję USA w globalnym systemie.

Polityka gospodarcza, którą rozważa nowa administracja USA – zakładająca ograniczenie deficytu handlowego i osłabienie dolara poprzez działania protekcjonistyczne – stoi bowiem w sprzeczności z logiką systemu, którego Stany Zjednoczone są filarem i głównym beneficjentem.

Czytaj więcej

Handel

Donald Trump zawiesza cła dla UE, a UE zawiesza swoje cła odwetowe. Na czym stoimy?

Amerykańskie cła dla Chin nadal rosną do 125 proc., ale cła dla innych krajów zostały przez Donal...

Z czego wynika dotychczasowa przewaga konkurencyjna USA

Amerykańska przewaga nie opiera się dziś na kosztowej konkurencyjności w przemyśle, lecz na centralnej roli w globalnym systemie gospodarczym, finansowym i bezpieczeństwa. To właśnie ta pozycja – oparta na sile instytucji, potencjale gospodarczym, dominacji militarnej i zdolności do stabilizowania ładu światowego – sprawia, że dolar pełni funkcję głównej waluty rezerwowej świata. A skoro dolar stanowi kotwicę globalnego systemu finansowego, kapitał z całego świata nieustannie płynie do USA.

To z kolei sprawia, że amerykańskie firmy mają lepszy dostęp do kapitału niż te z innych rejonów świata – mogą szybciej rozwijać nowe pomysły i skalować działalność. Dzięki temu Stany Zjednoczone zyskały przewagę w rozwoju przełomowych technologii, przyciąganiu talentów i budowaniu innowacyjnych firm. Utrwaliły również swoją pozycję w najbardziej zaawansowanych sektorach gospodarki – w tym w usługach, które stały się segmentem znacznie bardziej marżowym i zyskownym.

Terapia Trumpa jest przeciwskuteczna

Naturalną konsekwencją tej pozycji było systematyczne umacnianie się dolara i stopniowa utrata konkurencyjności w tradycyjnym przemyśle – mniej zaawansowana produkcja przeniosła się tam, gdzie koszty są niższe. Próby odwrócenia tego procesu poprzez cła i działania osłabiające dolara nie zwiększą konkurencyjności amerykańskiej gospodarki. Mogą natomiast prowadzić do spowolnienia tempa wzrostu, zakłóceń w łańcuchach dostaw oraz wyższych kosztów działalności.

Co więcej, mogą podważyć zaufanie inwestorów do USA jako stabilnego punktu odniesienia w globalnej gospodarce. To rzeczywiście mogłoby się przełożyć na osłabienie dolara, ale nie w sposób, którego Stany Zjednoczone by oczekiwały. Towarzyszyłby temu wzrost premii za ryzyko, wyższe stopy procentowe, droższy kapitał oraz wolniejsze tempo inwestycji i wzrostu.

Próba jednoczesnego utrzymania roli globalnego lidera i prowadzenia polityki typowej dla państw dopiero budujących swoją bazę przemysłową jest wewnętrznie sprzeczna. Gdyby celem był powrót do produkcji niskomarżowej kosztem dotychczasowego modelu, oznaczałoby to w praktyce rezygnację z korzyści wynikających z obecnej pozycji w systemie międzynarodowym.