Znaczenie państw na arenie międzynarodowej zmniejsza się drastycznie, zaś rola pozostałych aktorów, w tym korporacji – istotnie zwiększa. Pojawianie się rosnącej liczby nowych aktorów pozapaństwowych, a wraz z tym procesem postępująca prywatyzacja stosunków międzynarodowych, powoduje znaczne przewartościowania ról i wpływu na politykę światową. Podmioty niepaństwowe mają ważną misję do spełnienia, nie tylko pod względem bezpośredniego wpływu, jaki wywierają na stosunki międzynarodowe, ale także pod względem instytucjonalizacji ich wymiarów prawnych i politycznych.
Suwerenność światowych gigantów
Przedsiębiorstwa wielonarodowe są jednym z najbardziej znaczących podmiotów niepaństwowych ze względu na ich wielkość i fakt działania na głównych rynkach oraz obecność w najważniejszych sektorach przemysłu. Zwykle pozostają niezaangażowane, a przynajmniej nie bezpośrednio, w sprawy polityczne. Czasami jednak chcą zwiększać zasoby, które mają być wykorzystane w kampaniach politycznych. Głównym celem ich działania jest zwiększenie zysków. W związku z tym nie będą angażować się w politykę, jeśli ta nie będzie służyć ich interesom. Innym celem jest maksymalizacja własnej użyteczności – w przeciwieństwie do organizacji non profit, które mają na celu promowanie spraw publicznych na arenie międzynarodowej.
Międzynarodowe korporacje mają specyficzne cechy, przede wszystkim suwerenność opartą na ogromnym potencjale gospodarczym i finansowym, który pozwala im podejmować decyzje niezależnie od interesów państw, w których działają. Są również geograficznie rozproszone oraz strukturalnie i organizacyjnie złożone.
Zwykle są wysoce wyspecjalizowane i wykorzystują koncepcję globalnej skuteczności, opierając się na optymalizacji podziału zadań i obniżaniu kosztów. Niemniej posiadają również zdolność arbitrażu, adaptacji, integracji i elastyczności przy wykorzystaniu preferencyjnych różnic w systemach prawnych i podatkowych, zasobach, cenach, efektywności produkcji krajów, w których działają.
Korporacje międzynarodowe odgrywają ważną rolę w gospodarce światowej: służą rozwojowi i stymulują zmiany (wzrost gospodarczy, zwiększenie efektywności, restrukturyzacja, aktywizacja konkurencji i lokalnej przedsiębiorczości, wzmocnienie współpracy międzynarodowej, szerzenie wzorców etycznych i wysokiej kultury organizacyjnej). Działalność korporacji międzynarodowych może być jednak szkodliwa, zwłaszcza dla gospodarek krajów przyjmujących, a tym samym powodować zagrożenia dla bezpieczeństwa poprzez wywoływanie niezadowolenia społecznego i niepokojów, a także ekonomiczny drenaż kraju. Zachowanie korporacji międzynarodowych może prowadzić do praktyk ograniczających konkurencję, marginalizacji krajowych przedsiębiorstw, drenażu lokalnych rynków i zaawansowanych zasobów produkcji (naturalnych, jak i siły roboczej, ale także technologii i know-how) lub oligopolu.
