Orzeczenie sądowe w sprawie zasiedzenia ma charakter deklaratoryjny i tylko potwierdza nabycie własności. Jest jednak niezbędne, bo skutkiem stwierdzenia zasiedzenia prawomocnym orzeczeniem sądowym jest możliwość zmiany wpisu w KW i ujawnienia w niej prawidłowego właściciela, który stał się nim na podstawie zasiedzenia.
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia nieruchomości w drodze zasiedzenia zapada w trybie nieprocesowym, w ramach specjalnego postępowania przewidzianego w art. 609 i 610 kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.). Właściwy jest sąd rejonowy, w którego okręgu położona jest nieruchomość, a sprawa rozpoznawana jest na rozprawie.
Do złożenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia uprawniony jest każdy zainteresowany, czyli ten, kto ma interes prawny w stwierdzeniu nabycia przez siebie lub inną osobę własności nieruchomości. Może to być nie tylko posiadacz samoistny nieruchomości, ale także jego następcy prawni czy wierzyciele. Nie ma znaczenia okoliczność, że w chwili złożeniu wniosku wnioskodawca nie jest już posiadaczem nieruchomości.
Krąg zainteresowanych tworzą osoby, których praw dotyczy wynik postępowania o stwierdzenie zasiedzenia. Wnioskodawca powinien je wskazać we wniosku. Sąd wzywa zainteresowanych, a jeśli to konieczne, korzysta w tym celu z ogłoszenia wzywającego do przystąpienia do sprawy w terminie 3 miesięcy. Wnioskodawca powinien dołączyć mapę nieruchomości sporządzoną według zasad obowiązujących przy oznaczaniu nieruchomości w KW, wyciąg z ewidencji gruntów oraz informację z organu podatkowego o osobie opłacającej podatek od nieruchomości za okres objęty wnioskiem. W przeciwnym razie sąd wzywa do uzupełnienia tych dokumentów.
Złożenie mapy nie jest konieczne, jeśli postępowanie dotyczy całej nieruchomości, dla której jest prowadzona KW. Opłata sądowa od wniosku jest stała i wynosi 2 tys. zł.
