Polska nauka na globalnej scenie

Wsparcie mobilności naukowców, potrzeba lepszej współpracy między nauką a gospodarką, finansowanie badań, polityka migracyjna, a także komercjalizacja wyników naukowych – to główne tematy, które omawiano na kongresie.

Publikacja: 20.09.2024 04:30

Kongres zgromadził przedstawicieli świata nauki, polityki oraz instytucji badawczych

Kongres zgromadził przedstawicieli świata nauki, polityki oraz instytucji badawczych

Foto: AleksanderAs.pl

Materiał powstał we współpracy z NAWA

Stajemy się coraz bardziej rozpoznawalni na rynkach europejskich i światowych, ale to wciąż za mało. Potrzeby są większe zarówno w zakresie współpracy międzynarodowej, jak i badań naukowych. Nie ulega wątpliwości, że dydaktyka i badania naukowe muszą się uzupełniać, a współpraca z biznesem może rozwiązać wiele problemów w przyszłości – mówił prof. Alojzy Nowak, otwierając II Kongres Umiędzynarodowienia Nauki, który odbył się 11 i 12 września w Warszawie.

Kongres zorganizowała Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej (NAWA) oraz Narodowe Centrum Nauki. Wydarzenie pod patronatem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Dariusza Wieczorka, współfinansowane z Funduszy Europejskich, zgromadziło przedstawicieli świata nauki, polityki oraz instytucji badawczych, którzy dyskutowali nad strategią umiędzynarodowienia polskiego szkolnictwa wyższego oraz nad wyzwaniami związanymi z globalną współpracą akademicką.

Poprawić jakość badań

Prof. Nowak, inaugurując kongres, podkreślił znaczenie umiędzynarodowienia w dzisiejszej nauce. Zwrócił uwagę, że mimo postępów w tej dziedzinie polskie uczelnie nadal muszą dążyć do większej rozpoznawalności na arenie międzynarodowej. Poruszył również kwestię finansowania nauki oraz współpracy z zagranicznymi partnerami, wskazując na przykład Uniwersytetu Stanforda, który posiada donację wynoszącą 36 miliardów dolarów na wsparcie badań i stypendiów. Rektor podkreślił, że polskie uczelnie również powinny dążyć do stworzenia podobnych funduszy, by uniezależnić się od wyłącznie budżetowego finansowania.

Czytaj więcej

Co jeden to geniusz. Dlaczego polscy naukowcy nie działają wspólnie

Prof. UW Andrzej Szeptycki, podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, odpowiedzialny w resorcie za kwestie międzynarodowe, podkreślił wagę umiędzynarodowienia nauki, zwracając uwagę na globalny charakter współczesnych wyzwań, takich jak pandemia, wojna w Ukrainie, kryzys klimatyczny i AI. – To wszystko są zagadnienia, które wykraczają poza granice państw – wymieniał prof. Szeptycki. Zaznaczył również, że współpraca międzynarodowa zwiększa efektywność badań, ale stawia też przed naukowcami i instytucjami nowe wyzwania. Celem strategii, nad którą trwają teraz prace, ma być usprawnienie współpracy oraz ograniczenie potencjalnych zagrożeń i kosztów. – Umiędzynarodowienie nie jest celem samym w sobie, nie jest też biurem podróży. Ma poprawić jakość badań naukowych i sprzyjać rozwojowi Polski, także w wymiarze politycznym – podkreślał minister Szeptycki.

Na wyzwania polskiego szkolnictwa wyższego i nauki zwrócił uwagę dr Bartłomiej Nowak, przewodniczący Rady NAWA, mówiąc: – II Kongres Umiędzynarodowienia Nauki jest kolejnym krokiem, który ma nas doprowadzić do stworzenia polskiej strategii umiędzynarodowienia szkolnictwa wyższego i nauki. Działamy w warunkach niełatwych, a ostatnio wręcz musimy walczyć z tendencjami zmierzającymi do odmiędzynarodowienia szkolnictwa wyższego w Polsce. Górnicy bywają skuteczniejsi w zabieganiu o środki budżetowe niż nasz sektor – dodał.

O istotnej roli wymiany naukowej i tworzenia sprzyjającego środowiska dla międzynarodowej współpracy badawczej w Polsce mówił prof. Krzysztof Jóźwiak, dyrektor Narodowego Centrum Nauki. – Nauka to swobodna wymiana idei, wiedzy, jak również swobodna wymiana umysłów. Naszym najważniejszym celem jest stworzenie takiego otoczenia w kraju, żeby wspomóc ludzi zaangażowanych w te kwestie, co oznacza, że powinniśmy również zapraszać do Polski naukowców z zagranicy i budować grupy badawcze – oświadczył prof. Jóźwiak.

Z kolei prof. Bogumiła Kaniewska, przewodnicząca Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich, wskazała na potrzebę synergii działań między uczelniami a władzami państwowymi. – Kongresy są ogromną szansą na to, żebyśmy zbudowali wspólne porozumienie, które z jednej strony zapewni naszemu państwu bezpieczeństwo, a z drugiej – rozwój – powiedziała.

Czytaj więcej

Więcej obcokrajowców na polskich uczelniach

Wykład wprowadzający „Krytyczne refleksje na temat internacjonalizacji badań i nauki w szkolnictwie wyższym w obliczu wyzwań geopolitycznych” wygłosił prof. Hans de Wit, emerytowany profesor Boston College, światowej klasy ekspert w dziedzinie internacjonalizacji nauki. Mówiąc o wielowymiarowym charakterze internacjonalizacji, podał trzy misje szkolnictwa wyższego: nauczanie, badania oraz służba społeczeństwu. Zaznaczył też, że nie ma jednego, uniwersalnego modelu internacjonalizacji – każdy musi być osadzony w swoim kontekście. Jego zdaniem kwestie takie jak kryzys migracyjny, zmiany klimatyczne, pandemia czy konflikty geopolityczne – wszystko to sprawia, że internacjonalizacja staje się jeszcze ważniejsza, jednocześnie staje przed wyzwaniami związanymi z bezpieczeństwem i autonomią akademicką.

Wyzwania i możliwości

Sesję plenarną „Jak skutecznie wspierać międzynarodową współpracę naukową” poprowadził prof. Dariusz Jemielniak z ALK, wiceprezes PAN, otwierając dyskusję na temat sposobów wsparcia międzynarodowej współpracy naukowej. Przedstawiciele instytucji naukowych z Polski i zagranicy dzielili się swoimi refleksjami na temat wyzwań i możliwości związanych z umiędzynarodowieniem badań.

Agnieszka Ratajczak, dyrektorka Biura Współpracy Międzynarodowej w NCBR, zwróciła uwagę na brak wystarczającego finansowania w Polsce. – Trzeba zwiększyć finansowanie programów bilateralnych i międzynarodowych oraz poszerzyć zakres programów mobilności – apelowała.

Prof. dr med. Matthias Egger, prezes Narodowej Rady Nauki przy SNSF, wskazał na efektywne modele wsparcia współpracy międzynarodowej w Szwajcarii. – Połowa naszego budżetu to projekty oddolne, gdzie 20 proc. funduszy może być wydane za granicą. To daje naukowcom większe możliwości współpracy międzynarodowej – stwierdził.

Dr Zofia Sawicka, p.o. dyrektora NAWA, podkreśliła konieczność zmaksymalizowania efektów z obecności zagranicznych naukowców w Polsce. Jej zdaniem „powinniśmy maksymalizować obecność zagranicznych badaczy, aby nie tylko prowadzili badania, ale także angażowali się w dydaktykę, mentoring i wsparcie w pisaniu grantów”. Panel zakończył się zgodą co do konieczności zdefiniowania priorytetowych obszarów badawczych oraz stworzenia efektywnej strategii wspierania umiędzynarodowienia nauki w Polsce.

Czytaj więcej

Umiędzynarodowienie jest nauce potrzebne jak powietrze

Migracja i bezpieczeństwo

W trakcie debaty „Umiędzynarodowienie nauki i szkolnictwa wyższego”, moderowanej przez Michała Szułdrzyńskiego, zastępcę redaktora naczelnego „Rzeczpospolitej”, poruszono m.in. kwestie związane z polityką migracyjną i bezpieczeństwem.

Dr Henryka Mościcka-Dendys, podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, zauważyła, że umiędzynarodowienie polskiej nauki wpisuje się w szeroko pojętą strategię migracyjną Rzeczypospolitej. – Chcemy, aby ci, którzy do nas przyjeżdżają, pozostawali w Polsce na stałe, by budować polską naukę i gospodarkę – mówiła.

Ignacy Niemczycki, podsekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju i Technologii, dodał, że nauka jest nieodzowna dla innowacyjności gospodarki. – Innowacyjność gospodarki opiera się na przełomowych technologiach, które rodzą się w środowisku naukowym, a następnie są komercjalizowane – powiedział Niemczycki.

Na zakończenie pierwszego dnia kongresu minister Andrzej Szeptycki spotkał się z grupą naukowców, którzy otrzymali stypendia w ramach Programu im. Stanisława Ulama, prowadzonego przez NAWA. Stypendyści pochodzili z różnych krajów, w tym Indii, Egiptu, Iranu, Turcji, Wietnamu i Hiszpanii, a obecnie prowadzą badania na polskich uczelniach, m.in. na UW, UJ i SGGW. Minister podkreślił znaczenie takich spotkań dla budowania relacji oraz promowania międzynarodowej współpracy naukowej: – Ci cudzoziemcy, którzy przyjeżdżają do Polski, to nie są wyłącznie osoby, które próbują wyłudzić nasze wizy, ale ludzie, którzy robią w naszych uczelniach i ośrodkach badawczych kawał dobrej roboty – zauważył minister.

Kolacja była okazją do wymiany doświadczeń oraz omówienia roli Programu im. Stanisława Ulama w zwiększaniu umiędzynarodowienia polskich uczelni i instytucji naukowych.

Materiał powstał we współpracy z NAWA

Materiał powstał we współpracy z NAWA

Stajemy się coraz bardziej rozpoznawalni na rynkach europejskich i światowych, ale to wciąż za mało. Potrzeby są większe zarówno w zakresie współpracy międzynarodowej, jak i badań naukowych. Nie ulega wątpliwości, że dydaktyka i badania naukowe muszą się uzupełniać, a współpraca z biznesem może rozwiązać wiele problemów w przyszłości – mówił prof. Alojzy Nowak, otwierając II Kongres Umiędzynarodowienia Nauki, który odbył się 11 i 12 września w Warszawie.

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nauka
Sukces polskiego geografa prof. Marka Więckowskiego
Materiał Promocyjny
Nauka języków obcych w dobie sztucznej inteligencji: nowe technologie, nowe możliwości
Nauka
Naukowcy zbadali rekiny u wybrzeży Brazylii. Testy na obecność kokainy... nie wyszły dobrze
Nauka
Brytyjscy naukowcy: Nietoperze zawierają przyjaźnie, tworzą trwałe więzi
Materiał Promocyjny
Wpływ amerykańskich firm na rozwój polskiej gospodarki
Nauka
Naukowcy wskazali dietę, która może nasilać stany lękowe