Czasami pomoc adwokata wskazana

Procedura cywilna jest skomplikowana. Czasami warto skorzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego. Wysokość wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika jest kwestią umowy między nim a klientem

Publikacja: 18.11.2010 03:30

Izabela Lewandowska

[srodtytul]1. MECENAS MUSI SIĘ POSTARAĆ[/srodtytul]

Sąd nie bierze udziału w sprawie. Ocenia wysiłki stron, dowody i argumenty przez nie przedstawione.

Trochę inaczej rzecz się ma w sprawach z zakresu prawa pracy, ubezpieczeń społecznych, w których sąd obowiązany jest do wykazywania większej inicjatywy.

Dotyczy to też niektórych postępowań nieprocesowych, zwłaszcza spraw opiekuńczych i rodzinnych, w których może także z własnej inicjatywy wszcząć sprawę.

[srodtytul]Zawsze warto rozważyć[/srodtytul]

To, czy możemy się pokusić o samodzielne występowanie w sprawie, zależy też od charakteru sprawy i stopnia jej skomplikowania. Przeciętny Kowalski poradzi sobie raczej w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku, jeśli spadkobiercy są zgodni, czy w sprawie odwołania od decyzji ZUS.

Jednakże zawsze warto się zastanowić nad możliwością skorzystania z pomocy fachowego pełnomocnika, zwłaszcza gdy druga strona czy wnioskodawca albo inny uczestnik postępowania z niej korzysta. Taka pomoc może być konieczna, zarówno gdy to my wszczynamy sprawę, jak i wówczas, gdy przypadła nam rola pozwanego albo uczestnika postępowania, np. w sprawie o nabycie spadku czy o zasiedzenie.

Bez fachowego pełnomocnika nie sposób sobie poradzić zwłaszcza w sprawach gospodarczych. Obowiązuje w nich wiele obostrzeń i rygorów, z którymi nie zawsze są w stanie poradzić sobie nawet doświadczeni prawnicy.

Tak zwany przymus adwokacki obowiązuje w postępowaniu kasacyjnym.

[srodtytul]Bez względu na wynik sprawy[/srodtytul]

Trzeba wiedzieć, że jeśli nie jesteśmy w stanie opłacić usług fachowego pełnomocnika, a jego pomoc sąd uzna za potrzebną, może nam przyznać adwokata czy radcę prawnego z urzędu.

Pomoc profesjonalisty bywa w praktyce bardzo kosztowna. Musimy liczyć się z tym, gdy chcemy wszcząć sprawę, a także gdy otrzymamy pozew, nakaz zapłaty lub gdy przyjdzie nam uczestniczyć w sprawie nieprocesowej, np. o dział spadku o większej wartości.

Umowa, jaką zawieramy z prawnikiem, powierzając mu prowadzenie sprawy lub zasięgając porady, jest umową-zleceniem. Adwokat czy radca prawny nie może się zobowiązać do wygrania sprawy. Wynagrodzenie należy się bez względu na jej wynik.

[srodtytul]Odszkodowanie dla klienta[/srodtytul]

Adwokat i radca prawny to tzw. zawody zaufania publicznego. Wymaga się od nich szczególnej staranności. Nasz profesjonalny pełnomocnik odpowiada materialnie za szkody wyrządzone wskutek niedbalstwa, lekkomyślności, nieudolności, niekompetencji. Podstawą tej odpowiedzialności są przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=78550E968FC49959E667434A0687071B?id=70928]kodeksu cywilnego[/link].

Oznacza to, że domagający się odszkodowania musi wykazać istnienie szkody oraz normalnego, adekwatnego związku przyczynowego między szkodą a działaniem czy zaniechaniem swego kontrahenta. Przedstawiciele wskazanych zawodów odpowiadają wobec klientów także za szkody wyrządzone wskutek niezachowania należytej staranności.

Trzeba wiedzieć, że korzystający w kontaktach z sądem z fachowego pełnomocnika nie może się tłumaczyć, że jest to błąd jego pełnomocnika i w związku z tym np. domagać się przywrócenia przeoczonego terminu.

Jeśli więc wskutek błędu lub zaniedbania przegramy sprawę, która inaczej musiałaby zakończyć się naszą wygraną, możemy od niego dochodzić odszkodowania pokrywającego wszystkie poniesione wskutek tego straty materialne. Nie mówiąc już o zwrocie wypłaconego mu wynagrodzenia.

Jest oczywiste, że sprawy o odszkodowanie od radcy prawnego czy adwokata do łatwych nie należą. Jednakże o tym, że można je wygrać, świadczą choćby dość liczne wyroki Sądu Najwyższego w takich sprawach.

[srodtytul]2. ILE KOSZTUJE PROFESJONALNA POMOC[/srodtytul]

Wysokość wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika jest kwestią umowy między nim a klientem. Zależy przede wszystkim od rodzaju i stopnia zawiłości sprawy, od nakładu pracy, a w postępowaniu egzekucyjnym od wartości egzekwowanej należności.

Ceny usług adwokacko-radcowskich bywają w praktyce zróżnicowane także terytorialnie.

Stawki opłat w odniesieniu do radców i adwokatów określone są w dwóch rozporządzeniach ministra sprawiedliwości z 28 września 2002 r. dotyczących opłat za czynności adwokatów i radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata lub radcę prawnego ustanowionego z urzędu ([link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=167044]DzU nr 163, poz. 1348[/link]; [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=167045]DzU nr 163, poz. 1349[/link] ze zmianami). Zasady te obowiązują tylko wówczas, gdy sąd:

- rozlicza koszty sądowe między stronami, w zależności od wyniku sprawy,

- przyznaje adwokatowi lub radcy ustanowionemu z urzędu.

W rozporządzeniach tych wskazane są tzw. stawki minimalne będące tylko jakimś punktem wyjścia przy zasądzaniu przez sąd opłaty za czynności fachowego pełnomocnika.

Przy ustalaniu jej sąd musi uwzględnić niezbędny nakład pracy adwokata czy radcy, a także charakter sprawy i jego wkład w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.

[ramka]Co ważne, opłata za pomoc takiego prawnika nie może być wyższa niż sześciokrotna stawka minimalna określona w rozporządzeniach ministra sprawiedliwości ani przekraczać wartości przedmiotu sprawy.

Dotyczy to ustalania opłaty na potrzeby rozliczenia kosztów procesu między stronami, a także wynagrodzenia dla adwokata z urzędu. [/ramka]

[srodtytul]Stawki wynagrodzenia[/srodtytul]

Tylko dla orientacji można podać niektóre stawki minimalne przewidziane we wskazanych rozporządzeniach. Mecenas bowiem może zażądać od nas wielokrotnie więcej.

Także sąd, rozliczając koszty lub przyznając wynagrodzenie za pomoc świadczoną z urzędu, może je ustalić jako sześciokrotność tej stawki.

[b]Stawki minimalne liczone od wartości przedmiotu sprawy są stałe, kwotowe. Zależą one od wartości przedmiotu sprawy i wynoszą:[/b]

- do 500 zł – 60 zł,

- powyżej 500 zł do 1,5 tys. zł – 180 zł,

- powyżej 1,5 tys. zł do 5 tys. zł – 600 zł,

- powyżej 5 tys. zł do 10 tys. zł – 1,2 tys. zł,

- powyżej 10 tys. zł do 50 tys. zł – 2,4 tys. zł,

- powyżej 50 tys. zł do 200 tys. zł – 3,6 tys. zł,

- powyżej 200 tys. zł – 7,2 tys. zł.

[b]Niektóre stawki minimalne w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego:[/b]

- rozwód i unieważnienie małżeństwa – 360 zł,

- stwierdzenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa – 240 zł,

- przysposobienie (adopcja) – 180 zł,

- pozbawienie, ograniczenie, zawieszenie lub przywrócenie władzy rodzicielskiej oraz odebranie dziecka – 120 zł,

- ustalenie ojcostwa, zaprzeczenie ojcostwa, unieważnienie uznania dziecka oraz rozwiązanie przysposobienia – 240 zł,

- zniesienie wspólności majątkowej między małżonkami – 360 zł,

- podział majątku wspólnego między małżonkami – stawka obliczona od wartości udziału danego małżonka (eksmałżonka) w majątku dorobkowym, a w wypadku zgodnego wniosku małżonków – 50 proc. tej stawki.

[b]Za prowadzenie spraw z zakresu prawa spadkowego stawki minimalne są następujące:[/b]

- o stwierdzenie nabycia spadku – 60 zł, a jeżeli przedmiotem postępowania jest również ważność testamentu – 360 zł,

- o zabezpieczenie spadku, dokonanie spisu inwentarza, odrzucenie spadku, ogłoszenie testamentu i nakazanie jego złożenia, zarządu spadku nieobjętego i wyjawienie przedmiotów spadkowych – 60 zł,

- o dział spadku – stawka obliczona od wartości udziału spadkowego uczestnika zastępowanego przez adwokata, a w razie działu na zgodny wniosek – 50 proc. tej stawki.

[b]Stawki minimalne wynoszą w sprawach z zakresu prawa pracy o:[/b]

- nawiązanie umowy o pracę, uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne, przywrócenie do pracy lub ustalenie sposobu ustania stosunku pracy – 60 zł,

- wynagrodzenie za pracę lub odszkodowanie inne niż z tytułu wypadku przy pracy – 75 proc. stawki obliczonej od wartości wynagrodzenia lub odszkodowania będącego przedmiotem sprawy,

- inne roszczenia niemajątkowe – 60 zł,

- ustalenie wypadku przy pracy, jeżeli nie jest połączone z dochodzeniem odszkodowania lub renty – 120 zł,

- odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej – 50 proc. stawki obliczonej od wartości odszkodowania będącego przedmiotem sprawy.

[b]Stawka minimalna w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego to 60 zł.[/b]

[b]A oto stawki za prowadzenie niektórych innych jeszcze rodzajów spraw:[/b]

- o stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości – 50 proc. stawki obliczonej od wartości nieruchomości, której dotyczy wniosek,

- o wpis w księdze wieczystej – 120 zł,

- o wydanie nieruchomości rolnej – 360 zł,

- o zniesienie współwłasności – stawka obliczona od wartości udziału współwłaściciela, którego reprezentuje dany adwokat czy radca prawny, a w wypadku zgodnego wniosku uczestników – 50 proc. tej stawki:

- o ochronę dóbr osobistych (np. czci, dobrego imienia wizerunku itp.) i ochronę praw autorskich – 360 zł.

[srodtytul]W apelacji i przed Sądem Najwyższym[/srodtytul]

Odrębne wynagrodzenie należy się adwokatowi i radcy prawnemu za prowadzenie sprawy w II instancji i przed Sądem Najwyższym.

[ramka] [b]UWAGA! [/b]Również w tym wypadku obowiązuje zasada, że sąd może ustalić wynagrodzenie nawet w wysokości sześciokrotnej stawki minimalnej.[/ramka]

[b]Stawki minimalne wynoszą:[/b]

- przed sądem okręgowym – 25 proc. zwykłej stawki minimalnej, a jeżeli w I instancji nie prowadził sprawy ten sam adwokat czy radca prawny – 50 proc. stawki minimalnej, ale w obu wypadkach nie mniej niż 60 zł,

- przed sądem apelacyjnym lub przed Sądem Najwyższym – 50 proc. stawki minimalnej, a jeżeli w poprzedniej instancji sprawy nie prowadził ten sam adwokat czy radca – 75 proc. stawki minimalnej, w obu wypadkach nie mniej niż 120 zł.

[ramka][b]UWAGA! [/b]Stawki minimalne wynoszą za prowadzenie spraw z zakresu prawa pracy przed sądem apelacyjnym 100 proc. odpowiednich stawek wskazanych wyżej.[/ramka]

[b]Stawki minimalne dotyczące postępowania kasacyjnego:[/b]

- za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej oraz udział w rozprawie przed Sądem Najwyższym – 75 proc. stawki minimalnej, a jeżeli w II instancji nie prowadził sprawy ten sam adwokat czy radca – 100 proc. stawki minimalnej, w obu wypadkach nie mniej niż 120 zł,

- za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej oraz opinii o braku podstaw do wniesienia tej skargi – 50 proc. stawki minimalnej, a jeżeli nie prowadził sprawy w II instancji ten sam adwokat – 75 proc. stawki minimalnej, w obu wypadkach nie mniej niż 120 zł,

- za udział w rozprawie przed Sądem Najwyższym – 50 proc. stawki minimalnej, a jeżeli nie prowadził sprawy w II instancji ten sam prawnik, nie sporządzał i nie wniósł skargi kasacyjnej – 75 proc. stawki minimalnej, ale zawsze nie mniej niż 120 zł.

[srodtytul]3. MECENAS WYZNACZONY PRZEZ SĄD[/srodtytul]

Są sprawy, w których bez fachowej pomocy prawnej nie sposób sobie poradzić. Jeśli nie możemy udźwignąć ciężaru jej opłacenia, możemy zwrócić się do sądu o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego.

Kryteria i procedura przyznawania pomocy takiego profesjonalnego pełnomocnika zwanego adwokatem z urzędu są takie jak w przypadku zwolnienia z kosztów sądowych.

[srodtytul]Dwa wnioski, jedno oświadczenie[/srodtytul]

O ustanowienie adwokata lub radcy prawnego przez sąd może się ubiegać strona zwolniona z kosztów sądowych w całości lub części, a także niekorzystająca z takiego zwolnienia, jeśli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania siebie i rodziny.

Wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego możemy zgłosić wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych lub osobno. Składamy go – na piśmie albo ustnie do protokołu – w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy, albo w sądzie rejonowym właściwym dla swego miejsca zamieszkania, jeśli sprawa należy do sądu mającego siedzibę poza naszym miejscem zamieszkania.

Wraz z wnioskiem należy złożyć oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o swoim stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Składa się je na urzędowym formularzu, który można uzyskać dokładnie tak samo jak wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych.

Jeśli jednocześnie ubiegamy się o zwolnienie z kosztów sądowych, wystarczy jedno oświadczenie. Formularze oświadczeń dla obu tych wniosków są praktycznie identyczne w swej treści.

[srodtytul]Z możliwością zażalenia[/srodtytul]

Sąd musi uwzględnić wniosek, jeśli uzna, że udział profesjonalnego pełnomocnika jest w danej sprawie potrzebny.

O ustanowienie adwokata lub radcy prawnego możemy się ubiegać także w toku sprawy, również w postępowaniu apelacyjnym, np. w związku z wniesieniem apelacji przez naszego przeciwnika albo też w postępowaniu kasacyjnym, w którym obowiązuje przymus adwokacki, albo też w związku ze skargą o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Wówczas sąd, który otrzymał taki wniosek, może sam od razu zadecydować o przyznaniu adwokata lub radcy prawnego z urzędu. Jeśli ma co do tego wątpliwości, musi przekazać wniosek do sądu I instancji. Chodzi o umożliwienie ubiegającemu się o przyznanie takiej pomocy w razie odmowy złożenia zażalenia do sądu II instancji.

[srodtytul]Pomoc można stracić[/srodtytul]

Tak samo jak w razie ubiegania się o zwolnienie z kosztów sądowych:

- w razie oddalenia wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego nie może ponownie domagać się ustanowienia z powołaniem się na te same okoliczności,

- sąd może zarządzić stosowne dochodzenie w razie wątpliwości co do rzeczywistego stanu majątkowego osoby składającej taki wniosek lub korzystającej już z pomocy adwokata albo radcy prawnego ustanowionego z urzędu,

- sąd musi cofnąć tę pomoc, jeżeli się okaże, że okoliczności, na podstawie których ją przyznano, nie istniały lub przestały istnieć, i obciążyć osobę korzystającą z niej w całości lub części zapłatą wynagrodzenia dla ustanowionego dla niej prawnika,

- jeśli korzystający z tej pomocy dla jej uzyskania podał świadomie nieprawdziwe okoliczności, sąd skaże go dodatkowo na grzywnę; może ona wynieść do 5 tys. zł.

[srodtytul]Wolno wskazać mecenasa[/srodtytul]

O wyznaczenie adwokata lub radcy prawnego sąd zwraca się do właściwej okręgowej rady adwokackiej lub rady okręgowej izby radców prawnych i to rada decyduje, który radca czy adwokat będzie prowadził sprawę danej osoby.

Jednakże możemy we wniosku o przyznanie takiej fachowej pomocy wskazać konkretnego adwokata czy radcę, jeśli chcielibyśmy, żeby to on był naszym pełnomocnikiem. Rada w miarę możliwości i w porozumieniu z nim powinna to życzenie uwzględnić.

Trzeba wiedzieć, że prawnikowi ustanowionemu w związku z postępowaniem kasacyjnym lub skargą o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia wolno odmówić wniesienia skargi kasacyjnej lub o stwierdzenie niezgodności, jeśli uzna, że nie ma do tego podstaw.

Musi o tym niezwłocznie zawiadomić na piśmie stronę oraz sąd, ale nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym został zawiadomiony o wyznaczeniu go. Do zawiadomienia musi dołączyć swą opinię.

W razie wygranej strony, którą reprezentował, prawnik ustanowiony przez sąd może ściągnąć należne mu wynagrodzenie i zwrot wydatków z kosztów zasądzonych na rzecz swego mocodawcy bezpośrednio od jego przeciwnika.

[ramka]

[i][b]Podstawa prawna:[/b]

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=174592] Ustawa z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, m.in. w postępowaniu sądowym (DzU nr 179, poz. 1843 ze zm.)[/link]

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=167044]Rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 28 września 2002 r. dotyczących opłat za czynności adwokatów i radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata lub radcę prawnego ustanowionego z urzędu (DzU nr 163, poz. 1348[/link] i poz. [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=167045]1349[/link] ze zmianami)

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]Kodeks pracy[/link]

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]Kodeks cywilny[/link]

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=906021C3C4F8A71B08066CD633B6506B?id=70930]Kodeks postępowania cywilnego[/link][/i][/ramka]

[ramka][b]Zobacz cały poradnik [link=http://www.rp.pl/temat/564084.html]"Jak radzić sobie w sądzie"[/link][/b][/ramka]