Prokuratorzy IPN umarzają zbrodnie PRL

Andrzej P., elektryk z Bielska-Białej, za udział w demonstracji w 1982 r. został skazany na trzy lata więzienia i pozbawienie praw publicznych na dwa lata. Wyszedł po siedmiu miesiącach na mocy prawa łaski Rady Państwa. Po aresztowaniu został dwukrotnie pobity przez milicjantów. Po latach nie może liczyć na sprawiedliwość.  Katowicki IPN nie będzie wszczynał postępowania w jego sprawie.

– Choć wiemy o takim czynie, nie możemy już nic w tej sprawie zrobić – przyznaje Ewa Koj, naczelnik katowickiego oddziału Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

W ciągu ostatniego roku oddziałowe komisje IPN umorzyły aż 219 spraw o tzw. zbrodnię komunistyczną zagrożoną karą do pięciu lat więzienia – najwięcej we Wrocławiu (32 śledztwa) i Katowicach (29) – które wcześniej wszczęto. W ciągu roku odmówiono wszczęcia kolejnych 21 spraw, 16 – umorzył sąd.

Wszystkie blisko 250 spraw dotyczy przestępstw innych niż  zabójstwo, usiłowanie zabójstwa bądź ciężkie uszkodzenie ciała, a więc pobicia, znęcania się czy gróźb, a także preparowania dowodów, niszczenia i fałszowania akt SB.

Umorzone śledztwa dotyczą głównie funkcjonariuszy MO i SB, którzy pacyfikowali strajkujących czy demonstrantów w latach 70. i 80.

Takie przestępstwa miały być ścigane dzięki definicji „zbrodni komunistycznej" zawartej w ustawie o IPN z 1990 r.  Te zagrożone karą do pięciu lat więzienia przedawniały się po pięciu latach. Ale w 1999 r. znowelizowano ustawę o IPN i wydłużono terminy przedawnień.

Sąd Najwyższy w maju 2010 r., rozpatrując sprawę wydarzeń radomskich z lat 70., uznał jednak, że – mimo nowelizacji – przestępstwa przedawniły się w 1995 r.

Formalnie uchwała SN nie jest wiążąca dla sądów powszechnych. Ale prokuratorzy umarzający sprawy powołują się też na „stanowisko prokuratora generalnego z 11 sierpnia 2010 r. w pełni aprobujące argumentację podniesioną przez Sąd Najwyższy". Pismo powstało na wniosek dyrektora Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Dariusza Gabrela.

Niezastosowanie się do wytycznych Andrzeja Seremeta może w ostateczności grozić prokuratorom nawet postępowaniem dyscyplinarnym.

– To związało nam ręce, postawiło nas pod ścianą, zabrało nam niezależność w podejmowaniu decyzji – opowiada jeden z prokuratorów komisji proszący o anonimowość.