Czas na odważne decyzje zwiększające wiarygodność fiskalną. Debata TEP i „Rzeczpospolitej”

Jedną z konkluzji debaty jest potrzeba wyraźnego i odważnego komunikowania społeczeństwu, że nie żyjemy w czasach, kiedy możliwe jest dowolne zwiększanie wydatków.

Publikacja: 05.12.2024 14:00

Z perspektywy ostatnich lat wyraźnie widać wiele czynników, które wpływają negatywnie na wiarygodność polityki fiskalnej. To m.in. rosnąca różnica między polską a unijną metodologią liczenia deficytu i długu publicznego, odchylenie od ścieżki realizacji planowanych wielkości fiskalnych, nowelizowanie w trakcie roku realizowanej już ustawy budżetowej, a także wzrost nierównowagi fiskalnej, który doprowadził do nałożenia na Polskę procedury nadmiernego deficytu.

Na wiarygodność polityki fiskalnej składa się wiele elementów, ale należy zwrócić szczególną uwagę przynajmniej na trzy: przewidywalność, przejrzystość i skuteczność polityki fiskalnej. Przewidywalność polityki fiskalnej odnosi się do wiarygodności rządowych prognoz i ich realizacji.

Przejrzystość to możliwość oceny, czy władze fiskalne realizują zapisane w prawie reguły fiskalne czy też ograniczając przejrzystość, stwarzają jedynie wrażenie, że realizują cele fiskalne (patrz rosnące różnice pomiędzy metodologią krajową i unijną liczenia deficytu i długu).

Wreszcie skuteczność polityki fiskalnej dotyczy realizacji założonych celów fiskalnych, wynikających z planów zapisanych na dany rok budżetowy lub z umów międzynarodowych (kryteria z Maastricht).

Można odnieść wrażenie, że wiarygodna polityka fiskalna jest czasami rozumiana jako polityka ukierunkowana na realizację przedwyborczych obietnic, które będą się podobały wyborcom. Tymczasem z roku na rok pole manewru dla zarządzających finansami publicznymi jest coraz mniejsze. Wydatki budżetowe rosną całkowicie w oderwaniu od sytuacji gospodarczej. Coraz większą ich część stanowią przy tym koszty obsługi długu publicznego.

Od wielu lat ograniczanie wydatków jest dla polityków trudne lub wręcz niemożliwe do przeprowadzenia z uwagi na ryzyko utraty poparcie społecznego. Tymczasem potrzebujemy trwałego ograniczenia deficytu, aby nie dopuścić do eksplozji zadłużenia. Z uwagi na rosnący dług w średnim okresie nie możemy liczyć na łagodniejsze traktowanie przez Komisję Europejską.

W takiej sytuacji niezbędne jest prowadzenie działań na rzecz edukacji ekonomicznej społeczeństwa. Potrzebny jest silny głos, głos zauważalny i zrozumiały dla większości obywateli. Być może taką rolę będzie po części spełniała powstająca Rada Fiskalna, której argumenty będą mogły się wyraźniej przebić się w mediach i dotrzeć do społeczeństwa.

Pod koniec września Towarzystwo Ekonomistów Polskich przeprowadziło debatę na temat jakości finansów publicznych. Byliśmy wtedy jeszcze przed decyzjami o nowelizacji finansów publicznych. Jedną z konkluzji debaty jest potrzeba wyraźnego i odważnego komunikowania społeczeństwu, że nie żyjemy w czasach, kiedy możliwe jest dowolne zwiększanie wydatków.

Potrzebne są działania na rzecz poprawy wiarygodności fiskalnej, zwiększania oszczędności krajowych oraz wprowadzania strukturalnych zmian sprzyjających wzrostowi dochodów i ograniczania wydatków. Inaczej będziemy tracili szanse na stabilny rozwój. Jeden z uczestników debaty TEP, profesor Jacek Tomkiewicz, podkreślił, że najwyższy czas, aby się obudzić, to jest czas na odważne decyzje. Powinny one wyraźnie wzmocnić wiarygodność polityki fiskalnej.

O autorze

Jarosław Janecki

Przewodniczący Rady Towarzystwa Ekonomistów Polskich

Finanse
Trump uruchamia kryptowalutę i już zarabia
Materiał Promocyjny
Suzuki e VITARA jest w pełni elektryczna
Finanse
Duże długi mieszkańców w średnich miastach. Trudniej tu o dobre, stabilne dochody
Finanse
EBOR i Enterprise Investors inwestują w eTravel
Finanse
Oszczędności Polaków rosną szybciej niż ich długi. Kogo to martwi?
Materiał Promocyjny
Kluczowe funkcje Małej Księgowości, dla których warto ją wybrać
Finanse
Ofiary Berniego Madoffa odzyskały już 94 procent swoich pieniędzy
Materiał Promocyjny
Najlepszy program księgowy dla biura rachunkowego