„Anakonda-18": Cywile z atrapami w ogniu walki

Manewry wojskowe pod kryptonimem „Anakonda" odbywają się co dwa lata, to największe ćwiczenia wojskowe w tym roku. Odbędą się od 7 do 16 listopada. Weźmie w nich udział około 12,5 tys. żołnierzy, a dodatkowo blisko 5 tys. w krajach bałtyckich oraz na morzu.

Z informacji, które uzyskaliśmy w Dowództwie Operacyjnym Sił Zbrojnych, wynika, że weźmie w nich udział także ok. 450 członków z ponad 20 organizacji proobronnych. Zostaną oni zgrupowani w ośmiu plutonach, które mają współdziałać z Siłami Zbrojnymi, m.in. na poligonie w Orzyszu i Drawsku Pomorskim.

Jak nas informuje ppłk Piotr Walatek z Dowództwa Operacyjnego, udział w ćwiczeniach takich organizacji wynika z porozumienia podpisanego pomiędzy dowództwem a organizacjami, a także z decyzji ministra obrony wydanej 12 października 2018 r. Decyzja na razie nie została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Ministerstwa Obrony Narodowej, dlatego nie znamy szczegółów udziału tych organizacji w ćwiczeniach.

Oficerowie Wojska Polskiego informują nas, że członkowie organizacji będą posiadali własną broń, ma ona być pozbawiona cech bojowych – wyjdą na poligon z atrapami broni.

Udział członków takich organizacji w ćwiczeniach wojskowych budzi kontrowersje. Dlaczego?

Po raz pierwszy członkowie organizacji wzięli udział w dużych manewrach dwa lata temu w trakcie ćwiczeń „Anakonda-16" za zgodą ówczesnego ministra Antoniego Macierewicza. Niejako została ona wymuszona na armii przez Biuro ds. spraw Proobronnych MON. Początkowo szef resortu Antoni Macierewicz wyraził zgodę na udział w nich trzech organizacji. Jednak na kilka dni przed ćwiczeniami został do nich włączony jeszcze Związek Strzelecki.

Wątpliwości US Army

Zanim decyzja o udziale tych organizacji zapadła, jakimś sposobem o planach MON dowiedziała się ambasada USA (żołnierze amerykańscy stanowili bowiem znaczący komponent ćwiczących).

Ustaliliśmy, że z notatki, która 27 kwietnia 2016 roku trafiła do Centrum Operacyjnego MON wynikało, że dzień wcześniej w trakcie spotkania w Biurze do spraw Proobronnych MON przedstawiciele amerykańskiej armii wyrazili niepokój w związku z udziałem w ćwiczeniach cywilów z formacji paramilitarnych.

Przedstawiciel ataszatu powiedział dyrektorowi biura Waldemarowi Zubkowi o obostrzeniach dotyczących ćwiczeń wojsk USA na poligonach w innych krajach. Przedstawiciel amerykańskiej armii zaznaczył, że w rejonie bezpośrednich ćwiczeń wojsk USA nie mogą przebywać cywile.

Z naszych ustaleń wynika, że o tych zastrzeżeniach nie zostało poinformowane wówczas Dowództwo Operacyjne Sił Zbrojnych, organizator ćwiczeń.

Nie ma też pewności, czy o samym spotkaniu zostały poinformowane wojskowe służby specjalne, czyli SKW.

Nie tylko „Anakonda"

Mimo to organizacje proobronne wzięły udział w ćwiczeniach. Ich członkowie zostali jednak rozmieszczeni tak, aby nie mieli styczności z wojskami amerykańskimi.

Członkowie tych organizacji otrzymali m.in. scenariusze ćwiczeń i rejonów działania. Posługiwali się atrapami broni.

Mimo zastrzeżeń członkowie organizacji ponownie zostali włączeni do odbywających się w 2017 roku ćwiczeń „Dragon-17". I chociaż ich celem było „zgranie funkcjonowania dowództw z działaniami wojsk, zgodnie z wojennym przeznaczeniem oraz doskonalenie ich współdziałania z WOT i organami administracji publicznej". Nie było mowy o organizacjach pozarządowych.

Jakie są wątpliwości co do ich udziału w wojskowych manewrach?

– Nie wiadomo, w jaki sposób te organizacje miałyby zostać włączone w system obronny państwa. Nie mają określonych zadań w czasie pokoju lub wojny, np. wsparcia ludności cywilnej – w przeciwieństwie np. do Wojsk Obrony Terytorialnej – tłumaczy nam jeden z ekspertów wojskowych.

MON nie określił m.in. modelu funkcjonowania organizacji pozarządowych w systemie obrony państwa, w tym np. korzystania z obiektów wojskowych czy wyposażenia Sił Zbrojnych. Co więcej resort nie zdefiniował jednoznacznie, czym są organizacje proobronne.