Skarbówka nie zawsze dostanie podatek
W przypadku zachowku, czyli instytucji mającej chronić osoby z najbliższej rodziny, które dziedziczyłyby z mocy ustawy, a zostały pominięte w testamencie, ewentualnie ich udział w spadku został zminimalizowany, należy wskazać na trzy kwestie. Po pierwsze, że zachowek jest opodatkowany podatkiem od spadków i darowizn, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu. Po drugie, przy zachowku obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia. Zgodnie z kodeksem cywilnym wśród osób uprawnionych do zachowku są zstępni (dzieci, wnuki itd.), małżonek oraz rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Jednak prawo do zachowku to jedno, a jego faktyczne uzyskania to drugie. Dlatego ustawa podatkowa w tym przypadku łączy obowiązek podatkowy z faktyczną realizacją roszczenia.
Ponadto to ten moment decyduje o możliwości stosowania ewentualnego pełnego zwolnienia z opodatkowania dla zerowej grupy podatkowej. Co istotne, dla zastosowania ulgi istotna jest relacja (pokrewieństwo) pomiędzy uprawnionym do zachowku a spadkodawcą, a nie osobą, która ma go wypłacić.
Przykład: jeśli roszczenie o zachowek nabył wnuk w związku z prawem do spadku po dziadkach, będzie mógł skorzystać z nielimitowanej ulgi, bo mieści się ono w zerowej grupie podatkowej.
Jeśli chodzi o zasiedzenie, to przede wszystkim należy pamiętać o istotnej modyfikacji w zakresie opodatkowania. Nabycie własności w drodze zasiedzenia podlega opodatkowaniu w wysokości 7 proc. podstawy opodatkowania. Zasadniczo jest to tzw. czysta wartość majątku, czyli po potrąceniu długów i ciężarów. Dodatkowo przy zasiedzeniu z podstawy opodatkowania wyłącza się wartość nakładów dokonanych przez nabywcę podczas biegu zasiedzenia.
Z podstawy opodatkowania wyłącza się także wartość budynku, który jest częścią składową zasiedzonego gruntu, jeśli został on wzniesiony przez nabywcę, który dokonał zasiedzenia. W orzecznictwie przyjmuje się, że wielkość i wartość nakładów w przypadku zasiedzenia może być dowodzona nie tylko dokumentami (fakturami lub rachunkami), ale również zeznaniami stron i świadków lub opinią biegłego.
