Co partie obiecują samozatrudnionym ws. składek ZUS

Temat składek na ZUS płaconych przez osoby prowadzące działalność gospodarczą w tegorocznej kampanii wyborczej przewija się programach wszystkich największych ugrupowań. „Rzeczpospolita" przyjrzała się tym obietnicom pod kątem ich opłacalności i racjonalności.

Skąd emerytura

Najbardziej obiecująco wygląda pomysł PSL - Koalicja Polska. Partia ogłosiła, że składki na ZUS powinny być dobrowolne, to znaczy samozatrudniony mógłby sam decydować, czy opłacać ZUS czy nie. W swoim programie PSL nie szacuje, ile osób zrezygnowałoby z płacenia i jak kosztowne byłoby to dla finansów publicznych. Za to zauważa, więcej osób zdecydowałoby się na prowadzenie działalności gospodarczej, a mniej by z nie rezygnowało.

- Z punktu widzenia samozatrudnionego to super propozycja, ale to pozory - zaznacza Jeremi Mordasewicz, doradca Konfederacji Lewiatan. - Pytanie, co z osobami, które nie będą płacić składek, nie uzbierają więc wystarczającego kapitału na emeryturę? Czy ich świadczenia na starość mają być finansowane przez innych podatników - pyta retorycznie Mordasewicz.

I dodaje, że z opłacania ZUS teoretycznie mogą zrezygnować osoby, które są w stanie zgromadzić oszczędności na starość w inny sposób. W praktyce jednak, na taki ruch mogłyby się zdecydować przedsiębiorcy nawet bez dalekosiężnych planów, byle by tylko zwiększyć swoje dochody w chwili obecnej.

Inna podstawa?

- Propozycja PSL plasuje w obszarze politycznej fantastyki - komentuje z kolei Cezary Kaźmierczak, prezes Związku Przedsiębiorców i Pracodawców. - Równie dobrze można by postulować dobrowolność płacenie podatków - ocenia.

Bardziej realna wydaje się propozycja Koalicji Obywatelskiej, w zakresie zmiany podstawy wymiaru składki. Obecnie, wedle zasad ogólnych (bez preferencji) to 60 proc. prognozowanego na przyszły rok przeciętnego wynagrodzenia. Zdaniem KO podstawą powinno być minimalne wynagrodzenie w danym roku, co bardziej odpowiada rynkowym warunkom. - Rozwiązanie, że podstawą składek jest 60 proc. średniej krajowej jest całkowicie arbitralne - wyjaśnia „Rzeczpospolitej" Andrzej Rzońca, główny ekonomista KO. I dodaje, że przedsiębiorca powinien mieć takie zabezpieczenie emerytalne, jakie zapewniłaby mu praca u kogoś choć na minimalnym poziomie.

Według naszych wyliczeń, gdyby propozycje KO weszły w życie jeszcze w tym roku, podstawowa składka do ZUS (na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) byłaby mniejsza o nieco ponad 190 zł niż w obecnym systemie. Andrzej Rzońca wylicza, że firmy zaoszczędzą na tym rozwiązaniu ok. 2,5 tys. zł rocznie.

1 mld zł korzyści

Obniżka ryczałtu na ZUS wedle propozycji KO byłaby korzystna dla samozatrudnionych uzyskujących średnie i wyższe dochody, a co z firmami, które mają bardzo niskie przychody i dochody? Dziś mogą oni korzystać z tzw. małego ZUS - mikrofirmy, których rocznie przychody nie przekraczają limitu 30-krotności minimalnego wynagrodzenia, mogą płacić składki proporcjonalnie od przychodu (podstawą zaś jest mniej więcej połowa tego przychodu).

To rozwiązanie opłacalne dla drobnej działalności i KO chce to utrzymać. Za to PiS chce właśnie w tym obszarze wprowadzić największe zmiany. - Firmy małe, które dziś nie łapią się na ulgę z tytułu małej działalności gospodarczej, ponieważ mają wysokie przychody, będą mogły skorzystać z ulgi na ZUS - mówił we wtorek premier Mateusz Morawiecki. - Dla małych przedsiębiorców będzie niższa składka liczona proporcjonalnie do dochodu, ale nie większa niż według obecnych zasad - wyjaśniał też rzecznik rządu Piotr Müller na Twiterze.

Ze słów Morawieckiego wynika, że w sumie najmniejsze firmy na niższych składkach zaoszczędzą nawet 1 mld zł rocznie. - Ok. 1 mld zł środków, które dziś wpływają do FUS, zostanie przeznaczone na zmniejszenie stawek ZUS, proporcjonalnie do dochodu, ale do pewnego poziomu - mówił premier.

Brak kluczowych elementów

- To ciekawa propozycja, jednak szczegółów brak. Dla oszacowania skutków, kluczowe są takie parametry jak: podstawa wymiaru składki czy limit dochodów uprawniających do skorzystania z preferencji. Przykładowo, jeśli podstawą liczenia składki miałby być cały dochód uzyskiwany przez firmę, to byłoby to opłacalne dla zysków w wysokości do ok. 2,8 tys. zł na miesiąc. Powyżej bardziej opłacałoby się płacić ryczał. - Problem w tym, że dochody do takiej wysokości to niewiele jak na działalność gospodarczą - zauważa Mordasewicz.

Jeśli zaś podstawą miałaby być połowa dochodów, to byłoby to korzystne nawet dla tych, którzy zarabiają 5,6 tys. zł na miesiąc. - Tyle że wówczas uprawnionych byłoby ok. 1 mln firm, a to już ogromne koszty dla budżetu - analizuje Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich.

Zmiana bez zmiany

Dosyć specyficzne są za to pomysły Lewicy. W swoim programie proponuje zniesienie ryczałtowego ZUS-u. Chce znieść limity dla proporcjonalnej składki na ZUS. Przedsiębiorcy będą mogli wybrać rozliczanie proporcjonalne do przychodu - tak jak w małym ZUS-ie - lub według starych zasad". Problem, w tym że gdy głębiej przyjrzeć się tym propozycjom, nie oznaczają one praktycznie żadnych zmian wobec obecnej sytuacji.

Opinia dla „rz"

Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich