Bardziej realistyczni niż rząd

W listopadzie zeszłego roku, jeszcze przed wyborami prezydenckimi w USA, napisałem na łamach „Więzi", że „Donald Trump i dzisiejsza wersja PiS mają ideologicznie wiele wspólnego. Widać u nich przejawy bezkompromisowości w sprawie aborcji, pogardy wobec kobiet, rasizmu i islamofobii. Dodatkowo uważają się za odnowicieli »wielkości« narodu, zniszczonej przez układy elit przeciw białemu, biednemu ludowi. Gospodarczo są też o wiele bardziej państwowi i antyliberalni, niż by na to wskazywały ich partyjne rodowody".

Potwierdzenie tej tezy znajdujemy nie tylko w decyzjach nowego lokatora Białego Domu – wymieńmy choćby zakaz wjazdu na terytorium USA obywateli siedmiu krajów tylko na podstawie ich narodowości czy wstrzymanie wsparcia finansowego dla organizacji pozarządowych udzielających informacji za granicą na temat aborcji, ale i w samych wypowiedziach prominentnych polityków obozu władzy w Polsce. Minister Antoni Macierewicz zauważył bowiem w niedawnym felietonie dla Radia Maryja, że „te same wartości przyświecają nowym rządom w USA i w Polsce".

Tłumy klakierów

Nic dziwnego w tym kontekście, że PiS bardzo się cieszy wizytą pary prezydenckiej USA w Warszawie i chce ją przyjąć z pompą. Z rozbrajającą szczerością minister Witold Waszczykowski przyznał, że „do administracji prezydenta Trumpa trafiły argumenty, że jego wizyta w zaprzyjaźnionym kraju, bez kontrmanifestacji, z radosnymi Polakami na ulicach, może mieć korzystne znaczenie dla jego polityki". Polskie władze najwyraźniej zamierzają dotrzymać obietnicy i PiS już szykuje autokary i plakaty, by zapewnić 6 lipca na placu Krasińskich tłum klakierów.

Zostawiam Polakom ewentualne porównania historyczne z przyjęciami wielkich dygnitarzy „zaprzyjaźnionych krajów", żeby nie powiedzieć „bratnich republik". Mnie jako Francuzowi takie komitety powitalne bardziej kojarzą się z wizytami francuskich prezydentów w byłych koloniach w Afryce, gdzie „zaprzyjaźnieni" rządzący zazwyczaj zwabiają wiwatujące tłumy perspektywą wielkiej biesiady. Skądinąd to drugie porównanie być może nie jest takie egzotyczne, skoro zarówno minister Waszczykowski, jak i jego poprzednik Radosław Sikorski określili słowem „murzyńskości" stosunek Polski do USA.

Dysonans

Przypomnijmy, że najpoważniejszym kandydatem na pierwszą wizytę bilateralną Donalda Trumpa w Europie była Wielka Brytania. Premier May była przecież pierwszym zagranicznym przywódcą, który został przyjęty przez nowego prezydenta tydzień po jego zaprzysiężeniu. W Waszyngtonie premier Theresa May złożyła oficjalne zaproszenie na „wizytę państwową", czyli wizytę najwyższej rangi w protokole dyplomatycznym, często wiążącą się ze spotkaniem z królową oraz przemówieniem w Parlamencie.

Ale brytyjskie społeczeństwo obywatelskie, zniesmaczone „mizoginią i wulgarnością" Trumpa, zebrało 1,8 miliona podpisów w celu obniżenia rangi spotkania do wizyty prezydenckiej bez spotkania z królową, które mogłoby wprawić ją w „zakłopotanie". Dodatkowo, koalicja „Stop Trump" wprowadziła na ulice kilkanaście tysięcy ludzi wyrażających sprzeciw na przyjazd prezydenta USA.

W Polsce na wiadomość o wizycie Trumpa nikt nie zaprotestował, a nawet liderzy partii opozycyjnych nazywali ją „sukcesem". Błędem byłoby jednak wywnioskować z braku negatywnych reakcji Polaków, że masowo popierają nowego prezydenta USA, wręcz przeciwnie. Jak pisał Jędrzej Bielecki, cytując wyniki badania Pew Research Center, 57 proc. zapytanych Polaków nie zgadza się z twierdzeniem, że „prezydent USA robi to, co właściwe w sprawach międzynarodowych", a tylko 23 proc. się zgadza.

Wprawdzie jest to jeden z najwyższych wyników pośród państw UE, ale wciąż jest bardzo niski. Jednocześnie nieufność większości Polaków w stosunku do nowego prezydenta USA nie wpływa na pozytywny wizerunek kraju (73 proc. ma taką ocenę) lub jego mieszkańców (74 proc., co czyni Polaków największymi amerykanofilami w UE). Tylko w zakresie wartości postawa Polaków jest nieco chłodniejsza, bo aż 43 proc. zbadanych negatywnie ocenia „rozpowszechnianie w Polsce amerykańskich idei i obyczajów", przy 44 proc. pozytywnych opinii.

Z punktu widzenia politycznego, najważniejszym wnioskiem z badania Pew jest to, że dokładnie 50 proc. zapytanych Polaków nie spodziewa się zmian w najbliższych latach w relacjach na linii Warszawa–Waszyngton po zwycięstwie Trumpa. Warto tu zauważyć, że ten wynik jest prawie równy średniej europejskiej. Jak można go interpretować?

Wielu Polaków jest przekonanych – nie do końca bez racji – że ciągłość państwa, administracji i interesów narodowych USA jest na tyle silna, iż nawet burzliwa osobowość nowego lokatora Białego Domu raczej nie wywróci amerykańskiej polityki do góry nogami. Z tego samego powodu, mało kto wierzy w to, że Polska może stać się strategicznym partnerem USA w Europie, wbrew wypowiedziom polityków PiS, ale i przed nimi z PO (Bogdan Klich, Radosław Sikorski).

Dysonans ten między opinią publiczną a rządzącymi już obserwowano w 2003 r., kiedy władze postanowiły wziąć udział u boku Amerykanów w inwazji Iraku, mimo że przeciw tej interwencji stanęło dwie trzecie Polaków. Zresztą dalszy ciąg historii potwierdził racje zwykłych ludzi, bo oprócz pochwalnych słów ówczesnego sekretarza ds. obrony Donalda Rumsfelda o „Nowej Europie", Polska niewiele wskórała ze swej pomocy, a straciła 22 żołnierzy.