Co zrobić, gdy minister milczy

Zasada szybkości postępowania, wyrażona w art. 12 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego, nakazuje organom administracji publicznej działanie w sprawie wnikliwie i szybko. Jej rozwinięcie znajduje się w kolejnych przepisach k.p.a., które obligują organy do niezwłocznego załatwienia spraw niewymagających przeprowadzania postępowania dowodowego. Jeżeli takie postępowanie jest konieczne, organ ma 30 dni na wydanie decyzji kończącej sprawę. Jedynie wyjątkowo, ze względu na szczególnie skomplikowany charakter sprawy, organ może wydać decyzję po upływie dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. W razie niedotrzymania ustawowych terminów organ musi powiadomić strony o przyczynie takiego stanu, wskazując jednocześnie nowy termin załatwienia sprawy.

Regulacje te w jednakowym stopniu wiążą wszelkie organy zajmujące się wydawaniem decyzji w sprawach o charakterze powszechnym, codziennym, zarówno te zlokalizowane na samym dole struktury administracji publicznej, jak i naczelne, usytuowane na samym szczycie hierarchii. Do tej drugiej kategorii zaliczyć należy przede wszystkim prezesa Rady Ministrów oraz poszczególnych ministrów. Tym samym w zakresie stosowania zasady szybkości k.p.a. nie dokonuje żadnego zróżnicowania o charakterze podmiotowym. Bez względu zatem na to, czy postępowanie administracyjne prowadzi wójt czy minister, zasada szybkości wiąże te organy na równi.

[srodtytul]Gdy szybkość zawodzi[/srodtytul]

Niestety, w bardzo wielu wypadkach regulacje te nie są przestrzegane. Postępowania administracyjne trwają wiele miesięcy, a nawet lat. Tymczasem stosunkowo często wartość określonego rozstrzygnięcia dla strony zależy od terminu jego uzyskania. Decyzja administracyjna wydana po wielu latach od wszczęcia postępowania może nie mieć dla wnioskodawcy żadnego znaczenia lub znaczenie to będzie znacząco niższe, niż gdyby zapadło w ustawowo określonych terminach. Jest to szczególnie istotne w postępowaniach dotyczących przyznania stronom określonych uprawnień.

[wyimek]Zasada szybkości postępowania wiąże na równi wójta i ministra[/wyimek]

Strona postępowania natrafiająca na milczenie organu nie jest jednak bezbronna. K.p.a. przewiduje bowiem możliwość wniesienia zażalenia do organu wyższego stopnia na niezałatwienie sprawy w terminie. Jeżeli i ten środek zawiedzie, możliwe jest wniesienie skargi na bezczynność organu do wojewódzkiego sądu administracyjnego. W jej wyniku, w razie uwzględnienia skargi, sąd zobowiązuje organ do wydania decyzji w określonym terminie, którego naruszenie może skutkować odpowiedzialnością finansową organu.

[srodtytul]Bezczynność na samej górze[/srodtytul]

Sprawa się komplikuje, gdy bezczynnością wykazuje się organ, wobec którego brak organów wyższego stopnia. W takim wypadku niemożliwe staje się bowiem wniesienie zażalenia. Organami, których bezczynności nie można zaskarżyć na drodze administracyjnej, są m.in. ministrowie. Pojawia się w związku z tym wątpliwość, czy w takiej sytuacji strona może od razu wnieść skargę do sądu administracyjnego, czy też powinna wcześniej skorzystać z innych środków prawnych przewidzianych poza k.p.a.

W orzecznictwie i doktrynie brak jednoznacznej odpowiedzi. Kontrowersje budzi zwłaszcza art. 52 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Możliwe są bowiem w tym zakresie dwie skrajne interpretacje.

Wedle jednej z nich wniesienie skargi na bezczynność ministra musi zostać obligatoryjnie poprzedzone wezwaniem ministra do usunięcia naruszenia prawa. Dopiero po skorzystaniu z tego środka prawnego możliwe jest skuteczne wniesienie skargi do sądu i w ten sposób wymuszenie na organie administracji wydania żądanego rozstrzygnięcia.

Druga interpretacja, wyrażana coraz częściej w orzecznictwie i doktrynie, wskazuje na brak konieczności podejmowania dodatkowych działań poprzedzających wniesienie skargi. Jej zwolennicy wykazują, iż z chwilą upływu ustawowo określonych terminów na wydanie decyzji strona może skierować skargę bezpośrednio do sądu.