Zaoczny sąd nad białoruską opozycją. Cichanouskiej grozi 20 lat łagrów

– Uważał, że będzie tylko technicznym kandydatem, dziewczyną na posyłki, z której wszyscy będą się śmiali. Wyprowadziła setki tysięcy rodaków na ulice i przejęła funkcje reprezentowania kraju za granicą. Łukaszenko jej tego nigdy nie wybaczy – mówi „Rzeczpospolitej” Franak Wiaczorka, czołowy doradca Cichanouskiej. – Cichanouska dla niego dzisiaj jest głównym zagrożeniem. Panicznie boi się powrotu ludzi na ulice, Putin jest dla niego ostatnią deską ratunku. Gdyby tylko mógł, zniszczyłby Cichanouską fizycznie. Jestem przekonany, że będąc za granicą, jest na celowniku zarówno białoruskich, jak i rosyjskich służb – dodaje.

Zastraszyć pozostałych

Prawnicy liderki opozycji policzyli, że na podstawie postawionych w mińskim sądzie zarzutów może zostać zaocznie skazana na 20 lat łagrów. – To zemsta nie tylko na Cichanouskiej, ale też wszystkich, którzy wypowiedzieli się przeciwko dyktaturze w 2020 r. Myśli, że w ten sposób zastraszy głównie tych, którzy jeszcze pozostają w kraju – mówi „Rzeczpospolitej” Anna Krasulina, rzeczniczka liderki wolnej Białorusi. Zemsta reżimu, jak twierdzi, może mieć nie tylko propagandowe znaczenie. – Najpierw zapadnie wyrok, który może umożliwić reżimowi konfiskatę majątku i pozbawienie obywatelstwa. Wszystko ku temu zmierza. Będzie milicjantom rozdawał mieszkania odebrane opozycjonistom – dodaje.

Czytaj więcej

Konflikty zbrojne

Cichanouska wyjaśnia, dlaczego Białoruś nie przystąpiła jeszcze do wojny

Mimo nacisków ze strony Rosji, Białoruś nie dołączyła bezpośrednio do wojny na Ukrainie, a Rosjanie wykorzystują swojego sąsiada jako platformę do przeprowadzania ataków. Zdaniem liderki opozycji Swiatłany Cichanouskiej, Białorusini uciekliby z kraju, gdyby Aleksander Łukaszenko wysłał swoją armię na wojnę.

Odpowiednie prawo pod koniec grudnia przegłosował sterowany przez reżim parlament. Pozwala konfiskować mienie osobom i firmom, które „dopuszczają się nieprzyjacielskich działań wobec państwa białoruskiego”. Władze już wcześniej nałożyły areszt na mińskie mieszkanie Cichanouskich, aresztowano też nieruchomości należące do Pawła Łatuszki. Jeżeli zapadnie wyrok skazujący i reżimowy sąd stwierdzi, że dopuścili się „działalności ekstremistycznej”, mogą też zostać pozbawieni białoruskiego paszportu. – O rozpoczynającym się procesie w Mińsku dowiedziałam się z mediów, nikt mnie oficjalnie nie zawiadamiał. Na Białorusi prawo nie działa, wyroki zapadają na rozkaz – komentuje dla „Rzeczpospolitej” Wolha Kawalkowa, którą we wrześniu 2020 r. służby prosto z aresztu podwiozły do granicy z Polską.

Setki tysięcy apatrydów

Pozbawienie białoruskiego obywatelstwa grozi nie tylko Cichanouskiej, Łatuszce i innym znanym opozycjonistom. – To może uderzyć w setki tysięcy ludzi, którzy nie tylko zostali zmuszeni do ucieczki i porzuceni przez własne państwo, ale też stracili możliwość dochodzenia swoich praw w instytucjach międzynarodowych. Od 8 lutego nie będą mogli składać skarg do Komitetu Praw Człowieka ONZ, bo Łukaszenko wypowiedział odpowiednią umowę międzynarodową – mówi Wiaczorka. A pozbawieni przez reżim obywatelstwa Białorusini mogą się znaleźć w trudnej sytuacji, przebywając w Warszawie, Wilnie czy innych europejskich stolicach. Wówczas pozostanie im tylko ubieganie się o azyl. – To może być rozwiązaniem dla dziesiątek, setek ludzi, ale nie dla kilkuset tysięcy. Powinniśmy znaleźć bardziej systemowe rozwiązanie ze społecznością międzynarodową, bo czeka nas katastrofa humanitarna – twierdzi.

Opozycja białoruska na czele z Cichanouską od miesięcy mówi o potrzebie utworzenia białoruskiego dokumentu podróży, wydawanego przez „rząd na uchodźstwie”, który mogłyby otrzymywać osoby pozbawione przez reżim obywatelstwa. Droga do tego jest jednak bardzo daleka i skomplikowana. – W dzisiejszych niestandardowych czasach potrzebujemy niestandardowych decyzji – mówi doradca liderki wolnej Białorusi.