Łukaszenko rozmawia z USA. Uwolni więźniów politycznych?

Obecnie 1218 osób znajduje się w kazamatach Aleksandra Łukaszenki. Listę białoruskich więźniów politycznych prowadzi zdelegalizowane przez reżim centrum obrony praw człowieka Wiosna, na czele którego stoi skazany na dziesięć lat łagrów noblista Aleś Bialacki. Od niemal czterech lat czeka na uwolnienie. Podobnie jak skazany na osiem lat więzienia dziennikarz i jeden z liderów mniejszości polskiej Andrzej Poczobut, który odbył już połowę orzeczonej przez reżimowy sąd kary.

Czytaj więcej

Świat

Rodacy zasłużeni i szybko zapomniani

Walczyli o polskość na Białorusi, reżim wsadzał ich do aresztów. Dzisiaj, będąc w Polsce, muszą walczyć o przetrwanie.

Za kratkami przebywa też wielu znanych przeciwników dyktatora, skazanych nawet na kilkanaście lat pozbawienia wolność. Po raz pierwszy pojawiła się szansa na ich uwolnienie, odkąd Łukaszenko sfałszował w 2020 roku wybory prezydenckie i rozpoczął bezprecedensowe represji. Wszystko za sprawą działań nowej amerykańskiej administracji, która zaangażowała się również w temat Białorusi.

Administracja Trumpa prowadzi rozmowy z Łukaszenką. Kogo uwolni reżim?

Z doniesień amerykańskich mediów wynika, że Stany Zjednoczone prowadzą rozmowy nie tylko z Moskwą w sprawie zakończenia wojny w Ukrainie, ale również z władzami w Mińsku. Stawką tych rozmów ma być uwolnienie większej liczby więźniów politycznych w zamian za zniesienie amerykańskich sankcji z białoruskiego przedsiębiorstwa Biełaruśkalij (jeden z największych na świecie producentów nawozów potasowych) oraz białoruskich banków.

Z nieoficjalnych informacji wynika, że w tym samym czasie, gdy prezydent Donald Trump rozmawiał telefonicznie z Władimirem Putinem, ale też Wołodymyrem Zełenskim (do rozmow tych doszło 12 lutego), z dyktatorem w Mińsku i szefem białoruskiego KGB Iwanem Tiertielem spotykał się Chris Smith, który w Departamencie Stanu zajmuje się Europą Wschodnią. W konsekwencji amerykański dyplomata wywiózł na Litwę z Białorusi trzech uwolnionych przez Łukaszenkę więźniów politycznych. W tym obywatela USA, który za kratki na Białorusi trafił w ubiegłym roku (szczegóły tej sprawy nie są znane).

Czytaj więcej

Społeczeństwo

Opozycjonistka uciekła z Białorusi po czterech latach w więzieniu. „To katownia”

Znanej białoruskiej działaczce demokratycznej udało się uciec z kraju. Od 2021 roku przebywała w kazamatach dyktatora. – Czuję się jak po zmartwychwstaniu – opowiada, będąc już w Wilnie.

Według „The New York Timesa” dyktator w rozmowie z wysłannikiem Waszyngtonu miał zadeklarować gotowość do poluzowania represji i uwolnienia kolejnych więźniów politycznych. Z doniesień tych wynika, że dla Amerykanów sprawa ma też geopolityczne znaczenie, gdyż zniesienie części sankcji zwiększałoby pole manewru mocno uzależnionego od Moskwy Łukaszenki.

– Łukaszenko zdaje sobie sprawę z tego, że na czele Białego Domu stanął zdolny do transakcji człowiek, który niespecjalnie przejmuje się stanem demokracji na Białorusi. Uważa, że znacznie łatwiej mu będzie z nim się rozmawiało niż z poprzednią administracją. To motywuje Łukaszenkę do samodzielnego działania. Nie pozbawiałbym go całkowicie podmiotowości. Nie sądzę, by Putin osobiście pilnował liczby białoruskich więźniów politycznych – mówi „Rzeczpospolitej” znany niezależny białoruski politolog Arciom Szrajbman. Nie wyklucza, że w zamian za złagodzenie amerykańskich sankcji dyktator może rzeczywiście pójść na uwolnienie znanych opozycjonistów. – W przeszłości już uwalniał nawet swoich najgorszych wrogów politycznych – dodaje. 

Białoruski opozycjonista: Łukaszence zależy na wyjściu z izolacji

O rozpoczęcie rozmów z dyktatorem w sprawie uwolnienia więźniów politycznych od dłuższego czasu apeluje do Zachodu nestor białoruskiej opozycji demokratycznej Zianon Paźniak. – To prawidłowe i mądre podejście, popieram to – komentuje dla „Rzeczpospolitej” podjęcie przez Biały Dom rozmów z Łukaszenką.

- Jak uwolnić zakładników? Jeżeli nie można zniszczyć terrorystów, to trzeba prowadzić z nimi rozmowy. Bo w przeciwnym wypadku życie stracą zakładnicy. Amerykanie podjęli słuszną decyzję – mówi „Rzeczpospolitej” Paźniak, który od 1996 roku przebywa na emigracji. 

– W białoruskich więzieniach katują ludzi i zabijają. Niektórzy tam w tej chwili umierają. Ludzie, którzy opowiadają się przeciwko jakimkolwiek rozmowom z reżimem, nie mają serca i empatii – dodaje.

Czytaj więcej

Polityka

Łukaszenko i jego przyjaciele. Kto zadzwonił z gratulacjami do Mińska?

Dyktator liczy, że wsparcie innych autorytarnych reżimów wydłuży jego panowanie na Białorusi. – Gdy już fizycznie nie będzie mógł rządzić, będzie chciał przekazać władzę synowi – komentuje dla „Rz” Paweł Łatuszka, jeden z liderów opozycji białoruskiej.

Uważa, że Łukaszenko rozmowy z Amerykanami traktuje jako wyjątkową szansę. – Będąc niewolnikiem Putina, nie czuje się zbyt komfortowo. Postanowił wykorzystać moment, by w jakiś sposób poszerzyć swoją polityczną przestrzeń. Łukaszence zależy na wyjściu z izolacji. Putin, rzecz jasna, nie poprze tego, ale ma dzisiaj inne kłopoty na głowie – twierdzi Paźniak.

Czy Łukaszenko uwolni Andrzeja Poczobuta? Od tego zależy otwarcie granic

Amerykańskie sankcje to nie wszystko. Najbardziej odczuwalne dla reżimu ograniczenia handlowe wprowadziła Unia Europejska, która przed wojną w Ukrainie była drugim po Rosji największym partnerem handlowym Białorusi.

Czytaj więcej

Komentarze

Rusłan Szoszyn: Białoruś. Kraina skradzionych marzeń

Ponad trzy dekady temu Aleksander Łukaszenko gromadził tłumy, obiecał demokrację i dobrobyt. Przekształcił kraj w łagier zarządzany przez jedną rodzinę. I po raz siódmy wybiera siebie na prezydenta Białorusi.