Podatek od nieruchomości: gminy zaniedbują główne źródło dochodów

Ponad połowa samorządów nie kontroluje podatku od nieruchomości – wynika z raportu NIK.

Publikacja: 14.05.2015 08:27

Gminy mogłyby poprawić swoją sytuację finansową, gdyby więcej uwagi poświęcały podatkowi od nieruchomości – jednemu z głównych źródeł finansowania ich budżetu. Taki wniosek wynika z ogłoszonego pod koniec kwietnia raportu Najwyższej Izby Kontroli.

Grzechy zaniechania

Okazuje się, że w ponad 53 proc. skontrolowanych gmin nie próbowało sprawdzać, czy dostarczone przez podatników w deklaracjach dane są prawdziwe. NIK zauważa, że kontrola może dotyczyć na przykład powierzchni użytkowej budynków.

Brak kontroli to niejedyne zaniedbanie gmin. Wytknięto im także opieszałość w działaniach windykacyjnych. W przeszło trzech czwartych skontrolowanych gmin podatnicy spóźniali się z płaceniem podatku, a stosowne upomnienia wysyłano do nich zbyt późno.

Na dodatek w 57 proc. gmin stwierdzono opieszałość w wystawianiu tytułów wykonawczych. NIK wskazała, że była to nie tylko zwłoka, ale wręcz naruszenie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, ordynacji podatkowej oraz kodeksu postępowania administracyjnego.

Gminy miały i inne grzechy, w tym nierzetelne postępowania w sprawach ulg. Prawie 43 proc. gmin stosowało nieprzejrzyste kryteria przy rozpatrywaniu wniosków o ich udzielenie. Szwankowała też dokumentacja przy tych sprawach. W rezultacie NIK doszedł do wniosku, że zwiększyło to ryzyko wystąpienia korupcjogennego mechanizmu dowolności.

Zdaniem Andrzeja Porawskiego, dyrektora w Biurze Związku Miast Polskich, nie wszystkie takie zarzuty są uzasadnione.

– Wprawdzie służby finansowe gmin mogą kontrolować podatników, ale często jest to możliwość złudna, gdyż nie idą za tym uprawnienia policyjne – zauważa Porawski. Dodaje, że w pewnych sytuacjach urzędnicy chcą wejść na posesję podatnika, a ten ma pełne prawo odmówić im wstępu.

Także w sprawie egzekwowania należnego podatku sprawa nie jest taka prosta.

– Teoretycznie można wystawić tytuł egzekucyjny poprzez urząd skarbowy, ale w praktyce urzędy załatwiają takie tytuły w ostatniej kolejności. Trwa to nawet kilka lat – zauważa Porawski.

Wpływy i tak rosną

Badanie NIK objęło 28 jednostek samorządowych na terenie sześciu województw. Tylko niektóre ze skontrolowanych gmin miały na swoim terenie większe skupiska biznesu. A przecież to właśnie od nieruchomości związanych z działalnością gospodarczą gminy pobierają podatek według najwyższych stawek. To od budowli związanych z działalnością gospodarczą płaci się podatek według stawki 2 proc. ich wartości, co wielu gminom przynosi znaczne wpływy.

Na łamach „Rzeczpospolitej" wielokrotnie opisywaliśmy przypadki uznawania za budowle bardzo różnych obiektów, co kończy się często sporami sądowymi.

Pomimo opisanej przez NIK niestaranności niektórych gmin w poborze podatku od nieruchomości, w skali całego kraju wpływy z tego źródła powoli rosną. O ile w 2011 r. wyniosły 16,2 mld zł, o tyle w 2014 r. samorządy zebrały z tego tytułu 19,5 mld zł.

masz pytanie, wyślij e-mail do autora

p.rochowicz@rp.pl

Wojciech Pławiak, radca prawny partner w kancelarii Nielepkowicz i Pławiak

Chociaż wyniki kontroli NIK nie muszą świadczyć o sytuacji w całym kraju, raport jest jednak pewnym sygnałem dla samorządów. Skoro w wielu przypadkach napiętnowano słabą ściągalność podatków i niedostateczną aktywność gmin w kontrolowaniu podatku od nieruchomości, to należy się spodziewać wzmożenia tych kontroli. Dotychczas w miejscowościach, w których ulokował się większy biznes, samorządy prowadzą aktywną politykę ściągania tego podatku. Może ta aktywność rozszerzy się na inne ośrodki. Wprawdzie nie wszędzie gminy mają przygotowanych urzędników do tych nie zawsze łatwych zadań, ale niewykluczone jest, że i to się zmieni.

Prawo w Polsce
Co dalej z pieniędzmi dla PiS? Minister finansów w prawnym potrzasku
Materiał Promocyjny
Jak przez ćwierć wieku zmieniał się rynek leasingu
Zawody prawnicze
E-Doręczenia. Od 1 stycznia nowy obowiązek dla adwokatów, radców i doradców
Edukacja i wychowanie
Ferie zimowe 2025 zaczną się później niż ostatnio. Terminy dla wszystkich województw
Praca, Emerytury i renty
Sam wniosek o rentę wdowią nie wystarczy. Bez tego jej nie otrzymasz
Materiał Promocyjny
5G – przepis na rozwój twojej firmy i miejscowości
Praca, Emerytury i renty
Nowe terminy wypłat 800 plus w styczniu 2025. Zmiany w harmonogramie
Materiał Promocyjny
Nowości dla przedsiębiorców w aplikacji PeoPay