Prawa i obowiązki pracowników socjalnych

Uprawnienia i obowiązki pracowników socjalnych reguluje dział III rozdział 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=A51BC63FA520430F812DE8C6B3D2CA82?id=328904]ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (DzU z 2009 r. nr 175, poz. 1362 ze zm.[/link], dalej ustawa).

[srodtytul]Wiedza konieczna[/srodtytul]

W myśl art. 116 ust. 1 ustawy pracownikiem socjalnym może być osoba, która spełnia co najmniej jeden z następujących warunków: 

- ma dyplom ukończenia kolegium pracowników służb społecznych,

- ukończyła studia wyższe na kierunku praca socjalna,

- do 31 grudnia 2013 r. ukończy studia o specjalności przygotowującej do zawodu pracownika socjalnego na następujących kierunkach: pedagogika, pedagogika specjalna, politologia, polityka społeczna, psychologia, socjologia, nauki o rodzinie.

Te wymagania od 1 października br. stosuje się także do definicji pracownika socjalnego zawartej w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4DF252AC1A9AC744911B5AE924BCC56F?id=170307]rozporządzeniu ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (DzU nr 139, poz. 1328 ze zm.)[/link].

Specjalność przygotowująca do zawodu pracownika socjalnego dotyczy wyłącznie studentów, którzy rozpoczęli daną specjalność od 1 października 2008 r., a dyplom ukończenia studiów uzyskają nie później niż do 31 grudnia 2013 r. Specjalność przygotowująca do zawodu pracownika socjalnego jest realizowana zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=259130]rozporządzeniem ministra pracy i polityki społecznej z 25 stycznia 2008 r. w sprawie specjalizacji przygotowującej do zawodu pracownika socjalnego realizowanej w szkołach wyższych (DzU nr 27, poz. 158)[/link].

[srodtytul]Lista zajęć[/srodtytul]

Pracownicy socjalni mogą pracować w ośrodkach pomocy społecznej, powiatowych centrach pomocy rodzinie, szpitalach, placówkach opiekuńczo-wychowawczych, zakładach karnych. Do ich ustawowych zadań m.in. należy:

- praca socjalna,

- udzielanie informacji, wskazówek i pomocy w zakresie rozwiązywania spraw życiowych osobom, które dzięki tej pomocy będą zdolne samodzielnie rozwiązywać problemy będące przyczyną trudnej sytuacji życiowej,

- skuteczne posługiwanie się przepisami w realizacji tych zadań,

- pomoc w uzyskaniu dla osób będących w trudnej sytuacji życiowej poradnictwa dotyczącego możliwości rozwiązywania problemów i udzielania pomocy przez właściwe instytucje państwowe, samorządowe i organizacje pozarządowe oraz wspieranie w uzyskiwaniu pomocy,

- udzielanie pomocy zgodnie z zasadami etyki zawodowej,

- współpraca i współdziałanie z innymi specjalistami, aby przeciwdziałać i ograniczać patologię i skutki negatywnych zjawisk społecznych, łagodzić skutki ubóstwa.

[srodtytul]Dodatkowy wypoczynek[/srodtytul]

Na podstawie art. 121 ustawy pracownik socjalny korzysta z wielu dodatkowych uprawnień. Przede wszystkim ma prawo pierwszeństwa przy wykonywaniu swoich zadań w urzędach, instytucjach i innych placówkach. Te organy muszą udzielać mu pomocy w zakresie wykonywania tych czynności.

Oznacza to, że np. na żądanie pracownika socjalnego urząd gminy ma odstąpić wobec niego od stosowania przepisów powszechnych lub obowiązujących w urzędzie, które przewidują kolejność w obsłudze interesantów.

Pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w ośrodku pomocy społecznej lub powiatowym centrum pomocy rodzinie, do którego obowiązków należy praca socjalna i przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych, przysługuje raz na dwa lata dodatkowy urlop wypoczynkowy. Jest to dziesięć dni roboczych ekstra.

Aby z nich skorzystać, taka osoba dodatkowo powinna nieprzerwanie przepracować w określonej jednostce organizacyjnej pomocy społecznej co najmniej pięć lat.

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Pan Marek pracuje jako pracownik socjalny w szpitalu. Mimo że jest w takim charakterze zatrudniony ponad sześć lat, nie przysługuje mu dodatkowych dziesięć dni roboczych urlopu. Nie jest pracownikiem ośrodka pomocy społecznej ani powiatowego centrum pomocy rodzinie.

Z ekstraurlopu skorzysta natomiast pan Jacek, który od ponad pięciu lat jest pracownikiem socjalnym powiatowego centrum pomocy rodzinie. Ponieważ do jego obowiązków należy m.in. przeprowadzanie wywiadów środowiskowych, raz na dwa lata ma gwarantowane dziesięć dni wakacji więcej.[/ramka]

[srodtytul]Więcej pieniędzy[/srodtytul]

Dodatkowo pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w pełnym wymiarze w samorządowych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej przysługuje dodatek do wynagrodzenia. Co miesiąc jest to 250 zł. Warunek: do podstawowych obowiązków takiej osoby ma należeć świadczenie pracy socjalnej w środowisku, w tym przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych poza siedzibą jednostki.

Jeśli jednak pracowałaby na część etatu, dodatek otrzyma proporcjonalnie do jego wymiaru.

[ramka][b]Przykład 2[/b]

Pani Ewa jest pracownicą socjalną ośrodka pomocy społecznej na pół etatu. Musi m.in. przeprowadzać wywiady środowiskowe.

Dlatego przysługuje jej comiesięczny dodatek do wynagrodzenia proporcjonalny do czasu pracy, czyli w tym wypadku 125 zł.[/ramka]

[b]Ponadto pracownik socjalny może liczyć na zwrot kosztów: [/b]

- udziału w szkoleniach w zakresie specjalizacji zawodowej (nie mniej niż połowa),