Bunt w TK przełamany. Wyrok ws. kar od TSUE jeszcze w listopadzie

Pełny, liczący co najmniej jedenastu sędziów, skład przewidziany jest dla najważniejszych spraw, a z tym Trybunał Konstytucyjny miał problem od roku. Wszystko z powodu „buntu” sześciu z piętnastu sędziów TK, uznających, że prezesura Julii Przyłębskiej upłynęła już rok temu. We wtorek dwóch z nich: Zbigniew Jędrzejewski i Bogdan Święczkowski, stawiło się jednak na rozprawę. Bez nich nie mogłaby się odbyć.

Dwugodzinna rozprawa pod przewodnictwem Julii Przyłębskiej przebiegała wartko. Wyrok ma być 30 listopada.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

TK wyznaczył termin ws. wniosku prezydenta Dudy. Chodzi o miliardy z KPO

Na wokandzie Trybunału Konstytucyjnego pojawił się termin rozprawy w sprawie nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym - jednego z kamieni milowych, od których zależy wypłata pieniędzy z polskiego KPO. Do TK nowelizację skierował prezydent Andrzej Duda.

Skarga Ziobry na TSUE

Sprawa dotyczy wniosku sprzed dwóch lat Zbigniewa Ziobry jako prokuratora generalnego, który domaga się zbadania zgodności z Konstytucją RP art. 279 traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskie oraz art. 39 statutu TSUE, m.in. z art. 90 ust. 1 Konstytucji RP, który określa zasady przekazywania kompetencji polskich władz, w tym wypadku Unii Europejskiej. Chodzi o procedurę stosowania środków tymczasowych przez TSUE. Zbigniew Ziobro wskazywał we wniosku, że tam, gdzie państwa członkowskie nie przyznały Unii kompetencji, uznaje się, że należą one do państw członkowskich, a UE może działać tylko na zasadzie pomocniczości, podlegającej każdorazowej kontroli parlamentów (trybunałów) narodowych.

Reprezentant Sejmu ani rzecznik praw obywatelskich nie stawili się we wtorek w TK.

Przed TK Robert Hernand, zastępca PG, mówił, że ta procedura nie wynika z traktatu, a reguluje ją jedynie statut TSUE, który w praktyce dopuszcza, że postanowienia wydaje jednoosobowo prezes TSUE lub sędzia, który go zastępuje, co stanowi pozatraktatowe rozszerzenie kompetencji przyznanych Unii.

TSUE skorzystał z tego środka w sprawie Turowa, kiedy nakazał Polsce natychmiastowe zaprzestanie wydobycia węgla w kopalni, i zobowiązał do zapłaty kary 500 tys. euro dziennie po stwierdzeniu (na wniosek Komisji Europejskiej) niewykonania tego środka. Potem w następstwie ugody z Czechami przewidującej zapłatę odszkodowania dla tego kraju sprawa została wykreślona z rejestru TSUE. KE potrąciła jednak z funduszy dla Polski te kary. Nie chodzi jednak tylko o nie. W czerwcu2023 r., rozpoznając skargę Brukseli, TSUE uznał, że reforma polskiego wymiaru sprawiedliwości z grudnia 2019 r. narusza prawo UE i od dnia wydania wyroku w tej sprawie naliczono Polsce ponad 500 mln euro kar. Wszystkie wyegzekwowano.

Czytaj więcej

Opinie Prawne

Tumidalski: Trybunał czeka na wyrok, a w środku odbywa się gra różnych interesów i oczekiwań

Z wewnątrz TK słyszę: można mieć rację i walczyć o nią do upadłego albo załatwić sprawę, dając oponentowi szansę na – przynajmniej pozorne – wyjście z twarzą.

Prezydent inaczej niż minister

Przedstawiciel prezydenta prof. Dariusz Dudek kontynuował we wtorek rozpoczętą na poprzedniej rozprawie w zeszłym roku argumentację, że może tu chodzić nie tyle o stałą praktykę TSUE, ile o eksces wiceprezesów TSUE (jeden z sędziów TK wskazał, że to stała praktyka). Oczekiwano wykonania przez Polskę rzeczy niemożliwych, jak natychmiastowego wstrzymania wydobycia węgla i zamknięcia wielkiej elektrowni lub zawieszenia działalności Izby Dyscyplinarnej, którą potem zlikwidowano, ale we właściwym ustawodawczym trybie – mówił prof. Dudek, mocno krytykując te postanowienia TSUE.

Jak wskazał, nie są one określone konkretnie w traktacie, nie mogły być organom Unii przekazane, więc konsekwencji TSUE nie może stosować. Dodał, że obowiązkiem polskich władz, w szczególności rządu, którego przedstawiciela nie ma w sprawie, jest niedopuszczanie do podejrzeń, że Polska nie przestrzega prawa unijnego.

Na pytanie TK o skutki ewentualnego wyroku Trybunału orzekającego po myśli prokuratora generalnego o niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów, prokurator Sebastian Bańko odparł, że taki wyrok dałby podstawę polskim władzom, by w ustawach budżetowych zapisać, że nie muszą wypłacać kar Unii, a te już potrącone przez Komisję mogłyby jako niesłusznie zatrzymane odliczyć od składek członkowskich, jakie Polska wnosi do Unii. A chodzi o bardzo wysokie kwoty – dodał prokurator.

Także wśród członków TK zarysowały się różne stanowiska. Sędzia Michał Warciński zapytał, czy jeśli przyjąć, że zaskarżone normy postępowania (praktyki) TSUE są pozaprawne, poza jego kompetencjami (ultra vires), to czy należą one do polskiego porządku prawnego i czy TK może je badać.

Sygnatura akt: K8/21