RPO do TK: dlaczego majątek sędziego nie powinien być jawny

Poprzez fakt upowszechnienia oświadczeń majątkowych każda osoba ma obecnie możliwość pozyskania informacji o kondycji finansowej sędziego, zarówno o jego aktywach, jak i zaciągniętych zobowiązaniach. Zanonimizowaniu podlega jedynie wąski zakres danych osobowych.  Zdaniem Rzecznika, informacje o stanie majątkowym, wykorzystane w sposób niewłaściwy, mogą mieć  negatywny wpływ na niezawisłość sędziego. Publikacja oświadczeń majątkowych może  zachęcać do korumpowania sędziów i ułatwiać wywieranie na nich nacisków.

- Ustawodawca nie rozważył w wystarczający sposób kwestii objęcia oświadczeń majątkowych sędziów powszechną jawnością. Pominął przy tym zupełnie status prawny sędziów, a tym samym wpływ przyjętej regulacji na konstytucyjnie chronioną niezawisłość sędziów i niezależność sądów.  A w uzasadnieniu projektu ustawy brak informacji co do jasnego i konkretnego celu w jakim regulacje te zostały wprowadzone - twierdzi RPO.

W jego ocenie jeszcze bardziej niezrozumiały jest  cel przepisu, który poprzez  ujawnienie majątku sędziego decyduje o  ujawnieniu majątku małżonka – osoby prywatnej, niebędącej osobą pełniącą funkcji publicznej.

- Przyjąć zatem należy wskazywane przez ustawodawcę ogólne cele antykorupcyjne ustawy. Obowiązek ujawnienia majątku małżonka osoby pełniącej funkcje publiczne nie stanowi właściwego i dostatecznie skutecznego środka do zgodnych z prawem zachowań  i nie zapewni uczciwości funkcjonariuszy publicznych. Jak zauważył TK, „praktyka życia publicznego w Polsce dowodzi, że upublicznianie zachowań nieetycznych, a nawet niezgodnych z prawem, raczej nie wpływa na ich ograniczenie” - twierdzi Marcin Wiącek. 

Przypomnijmy, że w maju swoje stanowisko w sprawie zainicjowanej przez I Prezes SN przedstawił prokurator generalny Zbigniew Ziobrowe. Jego zdaniem ani obowiązek publikowania oświadczeń majątkowych sędziów, ani ich zakres, tj. wymóg informowania o stanie majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową, nie naruszają ustawy zasadniczej. A celami zakwestionowanych przepisów są przede wszystkim przeciwdziałanie korupcji oraz zapewnienie transparentności życia publicznego.