Prof. Biernat: po 20 grudnia Trybunał Konstytucyjny nie ma prezesa

Co się zdarzy po 20 grudnia w Trybunale Konstytucyjnym?

Tego nie wiem, ale mogę powiedzieć, co się powinno zdarzyć w świetle prawa: pani Julia Przyłębska przestanie być osobą pełniącą funkcję prezesa TK, bo upłynie 6-letnia kadencja, na którą została wybrana na mocy przepisów ustawy o organizacji i trybie postępowania przed TK.

Ale czy tak się stanie?

Trudno powiedzieć zważywszy, że od drugiej połowy 2015 r. jesteśmy świadkami naruszania konstytucji i ustaw – i możemy mieć do czynienia z kolejnym przypadkiem łamania prawa. W świetle prawa decyzja powinna należeć do sędziów TK, którzy na zgromadzeniu ogólnym powinni wyłonić i zaproponować prezydentowi kandydatów na stanowisko nowego prezesa Trybunału. Ostateczna decyzja należy do prezydenta, który ma kompetencje do powołania prezesa spośród przedstawionych mu kandydatur. Ale nie jest pewne, czy to te podmioty będą o tym decydować.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Stanisław Biernat: Co się może wydarzyć u Julii Przyłębskiej 20 grudnia 2022 r.

Prof. dr hab. Stanisław Biernat Za 13 miesięcy upłynie sześć lat zajmowania stanowiska prezesa Trybunału Konstytucyjnego przez osobę obecnie wykonującą tę funkcję. Zachęca to do rozważenia kwestii zakończenia jej kadencji.

Czemu pan tak sądzi?

Bo politycy już zabierali na ten temat głos. Prognozy są nienajlepsze gdy się zważy, że w TK mieliśmy do czynienia z powołaniem osób na już zajęte stanowiska sędziowskie, a sam sposób powołania pani Przyłębskiej na stanowisko prezesa był niezgodny z ustawą. Nie przedłożono prezydentowi wymaganej ustawą uchwały Zgromadzenia Ogólnego TK. Gdyby się kierować tymi politycznymi prognozami, to jestem raczej pesymistą. Ale bardzo bym chciał się mylić.

Ustawa mówi, że z chwilą wygaśnięcia kadencji prezesa, Trybunałem zarządza „Interrex”, który ma zorganizować Zgromadzenie Ogólne. Jest nim sędzia o najdłuższym stażu orzeczniczym zarówno w TK, jak i w sądach powszechnych. I tą osobą jest… Julia Przyłębska.

Tak. Z tym że ona w moim przekonaniu powinna się wyłączyć, bowiem spór o to czy może być prezesem dotyczy wprost niej samej. Tego wymaga kultura prawna. Wówczas obowiązki zarządzania TK i organizacji ZO przejąłby drugi w kolejności, czyli sędzia Wojciech Sych. Może sędziowie TK uznają, że jest okazja by postąpić zgodnie z prawem.

Czym się różnią uprawnienia, kompetencje i możliwości działania prezesa TK i tymczasowego zarządcy?

Ustawa stanowi, że taka osoba „kieruje sprawami Trybunału”. Zastępuje zatem prezesa, chociaż należałoby postulować, aby czyniła tylko to, co jest niezbędne dla bieżącego funkcjonowania Trybunału. A więc np. unikać zawierania umów, czy dokonywania czynności w zakresie prawa pracy. Powinna dążyć do tego by jak najkrócej działać w tym charakterze.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Prof. Matczak: Julia Przyłębska popełni przestępstwo, jeśli nie opuści fotela

Za tydzień mija sześcioletnia kadencja prezes Trybunału Konstytucyjnego, zapisana w nowej ustawie o Trybunale Konstytucyjnym przez PiS. Wiele wskazuje jednak na to, że Julia Przyłębska nie opuści fotela prezesa po 20 grudnia. - To będzie przestępstwo przekroczenia uprawnień - powiedział Onetowi prawnik prof. Marcin Matczak.

A wyznaczać składy TK?

Raczej tego unikać, choć nie ma formalnych przeszkód. Zważywszy zresztą na żenująco małą liczbę wydanych wyroków w bieżącym roku nie sądzę, by w okresie świąteczno-noworocznym zaszła taka potrzeba.

A jeśli Julia Przyłębska uważa, że nie wybrano jej na 6 lat i 21 grudnia będzie dalej rządzić w TK? Jej decyzje byłyby do podważenia?

W świetle prawa byłaby to sytuacja nie nadająca się do zaakceptowania. Urząd pełniłaby bowiem osoba nieuprawniona i wszyscy zdawaliby sobie z tego sprawę. Byłaby tu pewna analogia do sytuacji sprawowania funkcji sędziego przez osoby wybrane do TK na zajęte miejsca. Stwierdził to w grudniu 2015 r. TK, potem też ETPC i ostatnio NSA. Z tym że nie chodziłoby o orzekanie, a o kierowanie Trybunałem. Stanowiłoby to niebezpieczeństwo dla sędziów, a także dla uczestników postępowań, gdy taka osoba wyznaczałaby składy orzekające oraz podejmowała rozmaite decyzje proceduralne należące do prezesa . Muszą też zdawać sobie z tego sprawę wszystkie organy państwowe, a także pracownicy TK i wszystkie inne podmioty, np. zawierający umowy z Trybunałem.

Czy tylko sędzia Przyłębska ma karty w dłoni? Sędziowie TK też mogą wnosić o zwołanie zgromadzenia wyborczego.