50 lat odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie

Na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się dziś inauguracja jubileuszu 50-lecia rozpoczęcia jego odbudowy. Obchody potrwają cztery lata, od 2021 do 2024 roku.

Aktualizacja: 26.01.2021 17:16 Publikacja: 26.01.2021 17:13

50 lat odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie

Foto: AdobeStock

Ich początek przypomina, że 26 stycznia 1971 r. odbyło się pierwsze posiedzenie Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie, który zaapelował do całego społeczeństwa o wsparcie tego dzieła. Apel spotkał się z natychmiastową, spontaniczną reakcją milionów Polaków w kraju i za granicą. Decyzję o powojennej odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie podjęło 19 stycznia 1971 roku Biuro Polityczne KC PZPR, ale sfinansować ją miały składki społeczne. Już w dwa miesiące po rozpoczęciu zbiórki pozyskano 27 mln złotych.

Stare Miasto i Zamek Królewski w Warszawie w uznaniu wysiłku podjętego przy odbudowie, w 1980 roku zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Obchody odbudowy trwać będą do 2024 roku, gdy będziemy z kolei świętować 40. rocznicę otwarcia i udostępnienia Zamku społeczeństwu. Wtedy zaprezentowany zostanie nowy wystrój Sali Tronowej oraz wystawa prac Władysława Hasiora.

Jubileuszowa uroczystość rozpoczęła się dziś o godz. 11:15, co symbolicznie przypomina, że 17 września 1939 roku podczas bombardowania przez Niemców Zamku właśnie o tej godzinie zatrzymał się zegar na wieży Zamku Królewskiego. Ostatecznie Zamek wysadzony został w powietrze przez wojska niemieckie we wrześniu 1944 roku. Po wojnie władze komunistyczne przez wiele lat wstrzymywały decyzje o jego odbudowie.

- W polskich sercach nigdy nie zgasła nadzieja na odbudowę Zamku Królewskiego, na odbudowę Polski po zgliszczach drugiej wojny światowej, wreszcie na odzyskanie niepodległości, na odzyskanie wolnej, suwerennej Rzeczypospolitej. - mówił podczas dzisiejszej inauguracji premier Mateusz Morawiecki. - Zamek Królewski był takim miejscem, takim symbolem, na odbudowę którego Polacy czekali. I jego odbudowę zawdzięczamy przede wszystkim narodowi polskiemu, wspaniałym ludziom, którzy nie dali umrzeć sprawie polskiej, i którzy Zamek Królewski traktowali jako swego rodzaju symbol tej odbudowy.

A Piotr Gliński, wicepremier, minister kultury i sportu przypominał: - To była decyzja ówczesnych władz państwowych, ale decyzja, która została przejęta i upodmiotowiona przez polskie społeczeństwo i polski naród, który od czasu zniszczenia Zamku czekał na jego odbudowę, chciał tej odbudowy i ją zrealizował. I zaznaczał: - To jest także moment, żeby przypomnieć tych wszystkich ludzi, którzy wtedy byli najbardziej zaangażowani w tę odbudowę - prof. Lorentz, prof. Zachwatowicz, Bogusławski, Gieysztor. Tysiące ludzi polskiej kultury, dzięki którym Zamek Królewski w Warszawie został odbudowany.

Patronat Honorowy nad jubileuszem objął prezydent Andrzej Duda.

Wielkie wystawy

Profesor Wojciech Fałkowski, dyrektor Zamku Królewskiego zaprezentował pierwszy dar w inwentarzu zamkowym - XVII portret Jana Andrzeja Morsztyna, który jego potomkowie ofiarowali Zamkowi w 1967 roku. - Nie było jeszcze Zamku i miało nie być Zamku – komentował profesor, ale o oni pamiętali o nim, tak jak pamiętały miliony ludzi. Pokazujemy ten obraz jako świadectwo, że ludzka pamięć i przywiązanie do znaków i symboli są starsze niż mury… I tak Zamek został pieczołowicie odbudowany.

Dyrektor Zamku zapowiedział, że jubileusz w 2021 roku uświetnią cztery wystawy. 

„Arcydzieła Watykanu. Wystawa w 100 lecie urodzin Jana Pawła II” z dziełami sprowadzonymi z Muzeów Watykańskich pokażą świat sztuki, który otaczał i inspirował Jana Pawła II.

Wystawa „Polskie elity a upadek Rzeczypospolitej. W 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja” opowie o próbie naprawy Rzeczypospolitej i różnorodności ówczesnych społecznych postawach. 

„Holandia w czasach Rembrandta” zbudowana zostanie wokół pereł kolekcji Zamkowej – dwóch wspaniałych portretów mistrza; „Dziewczyna w ramie obrazu” i „Uczony przy pulpicie”, które dopełni 200 obiektów XVII-wiecznej sztuki holenderskiej. Pokaz uświetnią trzy pejzaże holenderskie ze zbiorów Dulwich Picture Gallery w Londynie i sprowadzony z Holandii portret Jana Makowskiego, szwagra Rembrandta.

„Caravaggio inni mistrzowie. Dzieła z kolekcji Roberta Longhiego” przedstawi najlepsze dokonania sztuki XVI-XVII wieku w kilkudziesięciu obrazach z prywatnych włoskich kolekcji. W tym mistrzowski obraz Caravaggia „Chłopiec ugryziony przez jaszczurkę”

- Ten rok wielkich wystaw jest początkiem jubileuszowych obchodów. W tym czasie chcemy zrealizować równolegle dwa zamierzenia - wzbogacić kolekcje zamkowe, by nasycić wnętrza najlepszymi dziełami sztuki i rzemiosła. A jednocześnie pozyskać takie dzieła sztuki, które pozwolą nam stworzyć kolekcje dorównującą zachodnioeuropejskim. – zapowiada prof. Wojciech Fałkowski.

 

Sala Tronowa w nowej dekoracji

Podczas jubileuszowych obchodów kontynuowany będzie też projekt rekonstrukcji dekoracji  hafciarskiej Sali Tronowej przez Pracownię Konserwacji Tkanin Zamku Królewskiego.

Dekoracja ta została pierwotnie zamówiona w 1785 roku przez króla Stanisława Augusta w firmie Camille Pernon et Compagnie w Lyonie. Jej głównym motywem było 86 haftowanych srebrem orłów. Zrealizowano ją w całości w roku 1786. Sala Tronowa zyskała wtedy dzięki hafciarskiemu dziełu najwyższej klasy niezwykły wygląd.
Niestety zniszczyły ją burzliwe losy - od schyłku XVIII wieku po drugą wojnę światową. 

Po odbudowie Zamku, dzięki staraniom ówczesnego dyrektora, prof. Aleksandra Gieysztora, w roku 1991 odnaleziono jedyny znany egzemplarz oryginalnego orła z zaplecka tronu, co dało impuls do rozpoczęciu prac nad rekonstrukcją wystroju Sali Tronowej. 

Do dziś odtworzono 86 orłów i wąskie bordiury dekorujące płyciny ścienne. Dzięki wieloletnim badaniom w 2018 udało się zrekonstruować projekt dekoracji lyońskiej. Obecnie prace rekonstrukcyjne nad ostatnim tronem niepodległej Rzeczypospolitej są kontynuowane.

Rzeźba
Ai Weiwei w Parku Rzeźby na Bródnie
Rzeźba
Ponad dwadzieścia XVIII-wiecznych rzeźb. To wszystko do zobaczenia na Wawelu
Rzeźba
Lwowska rzeźba rokokowa: arcydzieła z muzeów Ukrainy na Wawelu
Sztuka
Omenaa Mensah i polskie artystki tworzą nowy rozdział Biennale na Malcie
Rzeźba
Rzeźby, które przeczą prawom grawitacji. Wystawa w Centrum Olimpijskim PKOl