Sejm uchwalił ustawę incydentalną Szymona Hołowni. Wybory zatwierdzi 15 sędziów Sądu Najwyższego

Za tymi przepisami zagłosowało 220 posłów, 204 było przeciw, a 20 wstrzymało się od głosu. Teraz ustawa trafi do Senatu.

Pomysł Szymona Hołowni. Izba Kontroli Nadzwyczajnej SN odsunięta od orzekania o ważności wyborów prezydenckich

Z koncepcją zmiany sposobu zatwierdzania ważności wyborów wyszedł w grudniu marszałek Sejmu Szymon Hołownia, który jest też kandydatem na prezydenta. Miała ona być remedium na kryzys związany z zamieszaniem dotyczącym sprawozdania komitetu wyborczego PiS i kwestionowaniem decyzji Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych w tej sprawie. Pojawiły się też obawy o losy przyszłorocznych wyborów prezydenckich, ponieważ zgodnie z obwiązującym prawem ważność elekcji prezydenckiej stwierdza właśnie ta kwestionowana Izba Kontroli Nadzwyczajnej SN.

Czytaj więcej

Prawo w Polsce

Zmiany w projekcie ustawy Szymona Hołowni. Kto orzeknie o wyborach?

Sejm jest coraz bliżej uchwalenia ustawy incydentalnej Szymona Hołowni dotyczącej orzekania o ważności najbliższych wyborów prezydenckich. Komisja sejmowa zmodyfikowała właśnie projekt. O wyborach rozstrzygać miałoby 15 sędziów najstarszych stażem w Sądzie Najwyższym.

Zaradzić temu ma pomysł Hołowni, który w pierwotnym kształcie przewidywał, że o ważności wyborów i w sprawach protestów wyborczych orzekać będzie cały sąd Najwyższy z wyłączeniem Izby Kontroli Nadzwyczajnej. Propozycja ta została jednak szybko zweryfikowana i zmieniona podczas prac w Sejmie. Ostateczne posłowie zagłosowali w piątek za rozwiązaniem zgłoszonym w poprawce przez PSL, zgodnie z którym to 15 sędziów najstarszych służbą w SN ma stwierdzić ważność majowych wyborów prezydenckich i uzupełniających do Senatu.

Zmiana ta była odpowiedzią na liczne apele prawników, którzy alarmowali, że propozycja Hołowni w rzeczywistości nie odpowiada na problem i doprowadzi do jeszcze większego chaosu, ponieważ tzw. neosędziowe, których status jest główną osią obecnego sporu, zasiadają już we wszystkich Izbach SN. A zgodnie z pierwotnym projektem oni również mieliby orzekać o ważności wyborów.

Wybory prezydenckie 2025. O ich ważności zadecydują najstarsi sędziowie Sądu Najwyższego

Uchwalone przepisy przewidują też, że w przypadku jeśli dwóch lub więcej sędziów posiada taki sam okres pracy w SN, to pierwszeństwo do zasiadania w składzie będzie miał sędzia o dłuższym stażu całej służby sędziowskiej. Ustawa zakłada też, że protesty wyborcze związane ze zbliżającymi się wyborami będą rozstrzygały trzyosobowe składy sędziowskie losowane spośród 15 sędziów orzekających w SN najdłużej. Przewodniczącymi tych składów będą sędziowie o najdłuższych stażach w tym sądzie.

W ustawie, która wyszła w piątek z Sejmu znalazła się też poprawka, zgodnie z którą przepisy te zadziałają nie tylko wobec wyborów prezydenckich 2025, ale także w stosunku do spraw wszczętych i niezakończonych przed jej wejściem w życie. A ma to nastąpić po trzech dniach od ogłoszenia.

Prace nad tą ustawą przebiegały w Sejmie stosunkowo sprawnie mimo oporu PiS, które podjęło kilka prób zablokowania tych przepisów. Jednak wszelkie wnioski o odrzucenie projektu w całości przepadły w głosowaniach.

Wydaje się, że przez etap senacki rozwiązania te przejdą równie gładko. Jednak prawdziwy sprawdzian czekać może ustawę incydentalną dopiero wtedy, kiedy trafi ona na biurko prezydenta. Co prawda jeszcze w grudniu marszałek Hołownia konsultował pierwotną propozycję z Andrzejem Dudą. Nie jest jednak pewne, jak prezydent zareaguje na obecny kształt ustawy.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Małgorzata Manowska: O wyborach będzie orzekać Izba Kontroli, innej opcji nie ma

Propozycja wspólnego orzekania sędziów Sądu Najwyższego w sprawie wyborów wyszła od ministra Adama Bodnara. Nie wchodzi ona w grę – twierdzi prof. Małgorzata Manowska, pierwsza prezes SN.

Co istotne formułowane przez wielu prawników obawy o losy wyborów majowych wydają się nie być bezpodstawne. Świadczyć o tym może trwający od tygodni pat w sprawie wypłaty milionowych środków z dotacji dla PiS, który rozpoczął się od uchylenia przez Izbę Kontroli Nadzwyczajnej SN uchwały PKW odrzucającej sprawozdanie komitetu wyborczego. Ostatecznie w kolejnej uchwale komisja sprawozdanie przyjęła oświadczając, że nie przesądza przy tym, czy rozstrzygnięcie organu, na podstawie którego została wydana uchwała, jest rozstrzygnięciem sądu. Minister finansów, który odpowiada za wypłatę dotacji, stwierdził, że uchwała ta jest wewnętrznie sprzeczna i zwrócił się do PKW o jej wyjaśnienie. Do dziś jednak, mimo podania podstawy prawnej swojej prośby, takiej wykładni nie otrzymał.